Dreigt Governance een 'Monstertruck' te worden?
Datum: 22-10-2015
Dreigt Governance een 'Monstertruck' te worden?
Sinds het noodlottige ongeval in Haaksbergen met een monstertruck is er veel te doen over de vraag hoe dit ongeval heeft kunnen gebeuren. Faalde de techniek, deed de bestuurder iets verkeerd, was de bestuurder niet bekwaam genoeg, was de omgeving in orde, waren er genoeg veiligheidsmaatregelen, was er voldoende uitloop, was er een vergunning, was de gemeente wel bekwaam om die vergunning te verlenen?
Je leest helaas niets over de vraag of het concept ‘Monstertruck’ wel deugt en of we wel door moeten gaan met deze anomalie. Een gewone auto wordt immers uitvergroot tot iets heel anders met een andere functie. De auto krijgt een zware motor, extra verstevigingen, extreem grote wielen, een enorm geluid etc. Dat roept de vraag op of er niet een monster gecreëerd wordt, dat door een normaal mens niet meer te temmen en te besturen is. Is een gewoon mens nog wel in staat zo’n ding te besturen en kan hij de gevolgen van zijn handelen nog wel overzien?
Een soortgelijk gevoel heb ik soms als het over governance gaat. Dat wordt langzamerhand ook een monster dat onbestuurbaar wordt en iedereen die in de weg staat plat rijdt. Het simpele voertuig waarop governance is gebaseerd, is dat er iemand bestuurt en dat anderen (OR en CR) recht hebben over dat besturen te adviseren of (RvT) de bestuursbesluiten al dan niet goed te keuren. Dat gebeurt binnen strakke overheidskaders en met extern toezicht op de hoofdlijnen.
Dat concept kan iedereen begrijpen en is voor normale bestuurders en toezichthouders te overzien. Ze kunnen nog zien waar een stuurfout toe leidt en overzien hoe ze de gevolgen van een stuurfout kunnen oplossen.
Maar inmiddels is governance ook een soort opgeblazen monstertruck met enorme toezichtswielen, een extreem grote controlemotor en een geweldige herrie van politiek en media, die een brullende uitlaat zouden overstemmen. Het governance-monster is angstaanjagend aangekleed en schrik aanjagen (bestuurdersaansprakelijkheid) is belangrijker dan overzichtelijkheid. (Politieke) bestuurders zijn op deze monstertruck zo ver boven de grond verheven, dat ze bijna alleen maar dode hoeken hebben en over iedereen heen kunnen walsen zonder te zien wat ze kapot maken. Voor bestuurders van organisaties, maar ook voor interne en externe toezichthouders is de monstertruck onbestuurbaar en onoverzichtelijk geworden. De krachten zijn zo groot dat deze door een normaal mens niet meer gehanteerd kunnen worden.
Is deze zwaar opgetuigde governance dan nog wel goed en maatschappelijk aanvaardbaar? Of moeten we terug naar eenvoud en overzichtelijkheid. Hoe maken we van de Monstertruck ‘Governance’ weer een degelijk goed bestuurbaar voertuig?
Zijn we niet veel te ver doorgeschoten met alle toeters en bellen, die we aan governance hebben gehangen, waardoor het basisconcept zoek is?