Eigen kracht?
Datum: 14-04-2013
Eigen kracht?
In het nieuwe stelsel van AWBZ, WMO, Jeugdwet en Participatiewet worden de gemeenten verantwoordelijk voor het compenseren van burgers. Compenseren houdt in dat alleen als het echt niet anders kan en je een beroep gedaan hebt op familie en vrienden, dat de gemeente dan meekijkt of en op welke wijze je ondersteuning kunt krijgen. Daarbij wordt een beroep gedaan op eigen kracht van mensen. De stelselwijziging gaat gepaard met forse bezuinigingen. Omdat er minder geld beschikbaar is en er iets gedaan moet worden aan de uitdijende zorgvraag, worden de sturingsprincipes binnen het stelsel veranderd. De burger moet zijn eigen verantwoordelijkheid weer nemen.
Het valt me op dat de meeste mensen het eens zijn met het nemen van eigen verantwoordelijkheid van de burger. Je hoort daar in meetings weinig kritiek op. Je kunt het ook bijna niet oneens zijn met eigen verantwoordelijkheid. In de grond willen mensen autonomie, dus de bijhorende verantwoordelijkheid lijkt voor de hand te liggen. De koppeling tussen deze eigen verantwoordelijkheid en het kleiner maken van de omvang van zorg lijkt inmiddels vanzelfsprekend.
Natuurlijk moet de zorg betaalbaar gemaakt worden, geen discussie daarover. Knap bedacht ook. De bezuinigingsdoelstelling wordt gekoppeld aan een ideële doelstelling. De burger die verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf, voor zijn eigen gezondheid en zich indien mogelijk ook bekommert om zijn naaste(n). Er moet ook wel wat gebeuren, want de discussie over solidariteit zwelt aan. Steeds meer is de vraag aan de orde, of je wel mee wilt betalen aan het ongezonde leefgedrag van andere burgers. Eigen verantwoordelijkheid lijkt me prima om te zorgen dat mensen gaan nadenken over hun eigen leefwijze.
Uitgaan van eigen kracht is een motto dat in de nieuwe visie past. Eigen kracht doet denken aan de eigen kracht-conferenties die al ruim tien jaar gebruikt worden als methodiek, onder andere in de jeugdzorg. Onder begeleiding van een speciaal voor dit doel opgeleide eigen kracht-coach wordt een cliëntsysteem in staat gesteld om de zorg voor een kind geheel of gedeeltelijk op zich te nemen. Het cliëntsysteem neemt verantwoordelijkheid en absorbeert zorg en begeleidingsvragen.
Eigen kracht is al lang verweven met bestaande opvattingen en visies over het zorgen voor en het begeleiden van mensen. Niet meer overnemen dan noodzakelijk en het stimuleren van zelfredzaamheid. Toen de gehandicaptenzorg 20 jaar geleden in een hoog tempo geïntegreerd werd in de maatschappij onder invloed van ideeën over community care werd ook gesproken over een paradigmaverandering. Van 'zorgen voor' naar 'zorgen dat'. Toen werd de paradigmashift ingegeven door een groeiende economie en het idee dat de zwakkeren in de samenleving zo volledig mogelijk deel moesten kunnen deelnemen aan de samenleving.
Deze week stond er een paginagroot artikel in de Volkskrant over de zorg aan mensen met een lichamelijke beperking die intensieve behandeling nodig hebben. Een vraag die aan de orde kwam was hoe duur hun deelname aan de samenleving mocht zijn. Welke toegevoegde waarde was er eigenlijk en waren die kosten wel gelegitimeerd. Moesten deze mensen niet om efficiency-redenen samengebracht worden om zodoende de zorg goedkoper te maken? In het hedendaagse waarschijnlijk een legitieme vraag.
Is de eigen kracht-notitie zoals die gepresenteerd wordt en alle daaraan verwante begrippen niet vooral een representatie van hoop. Hoop op een acceptabele toekomst voor allen die aan zorg toevertrouwd zijn. We hopen dat eigen kracht een oplossing biedt voor de vaak pijnlijke keuzes die gemaakt zullen worden. Jazeker, eigen kracht is een sterk begrip en het aanboren ervan kan ervoor zorgen dat mensen maximaal gebruik maken van eigen mogelijkheden.