Hoe houdt een bestuurder spanning op de boog
Datum: 11-08-2011
Hoe houdt een bestuurder spanning op de boog
Dit is een vraag voor bestuurders, managers en iedereen die anderen aanzet tot prestaties in een georganiseerd verband. De boog is wel een mooie metafoor. Het is een gebogen stuk hout of kunststof waartussen de uiteinden een snaar gespannen is. Als je de boog vasthoudt en je trekt aan de snaar, dan ontstaat er spanning. Hoe harder je trekt, des te meer spanning. Die spanning kan gebruikt worden om een pijl af te schieten op een gewenst moment.
Als de boog langere tijd onder spanning staat, kunnen er twee dingen gebeuren. De boog of de snaar kunnen slap worden en daardoor minder goed functioneren. Het kan ook zo zijn dat er onvoldoende spierkracht beschikbaar is om de snaar langere tijd aan te spannen. Als je dit toepast op het leidinggeven aan managers in de gezondheidszorg, dan zie je dat het een kunst is om een dusdanige spanning op de boog te houden, dat deze functioneel is bij het bereiken van organisatiedoelen.
Als de organisatie in gevaar is, dan zorgt de bestuurder dat de managers urgentiebesef hebben en dat ze scherp op de wind varen. Iedereen let goed op. Er wordt gekeken of processen goed op elkaar afgestemd zijn en of er zaken bijgesteld moeten worden. De kapitein is aan dek. ‘s Nachts wordt er gevaren met extra wachtposten. Er wordt veel extra inspanning geleverd. De bemanning vindt het leuk om dat te doen. Ze genieten ervan dat de boog gespannen staat. Geen zee is ze te hoog en eventuele gevaren worden op tijd gesignaleerd.
In termen van het menselijk lichaam wordt deze staat van alertheid arousal genoemd. Dat is een fysiologische en psychologische waakzaamheid van het zenuwstelsel. Arousal stelt mensen in staat te reageren op bijzondere omstandigheden. Vanuit evolutionair oogpunt zijn er twee reacties mogelijk. Fight or Flight oftewel vecht of vlucht. Vechten brengt het risico met zich mee dat er schade ontstaat en dat willen we het liefste beperkt houden. Vluchten is voor mensen over het algemeen meer voor de hand liggend dan vechten.
Terug naar het onderwerp. Arousal zou je kunnen vergelijken met spanning op de boog houden, een situatie waarbij het autonome zenuwstelsel in staat van paraatheid gebracht wordt. Managers die op het puntje van hun stoel zitten en het maximale doen om doelen te bereiken. Onder zwaardere omstandigheden wordt duidelijk wie opgewassen zijn tegen een grote druk en wie niet. Een manier om met de druk om te gaan, is om op tijd rust te nemen (de snaar terug te laten veren) en het zenuwstelsel vooral te activeren op momenten waarop dat nodig is. Dus efficiënt met de spanning om te gaan.
Er kan echter ook te weinig spanning zijn. Bij een boog die tien jaar in de kast of in de garage gestaan heeft, kan de pees breken bij een eerste aanspanning. Dat gaat ook zo als er een nieuwe bestuurder in een organisatie is gekomen. Het kost dan moeite en geduld om te zorgen dat het beschikbare gereedschap weer buigzaam en krachtig is.