Hoe voorkom je verbranding in heet badwater?

Datum: 29-08-2011

Hoe voorkom je verbranding in heet badwater?

Door de jaren heen komt het geregeld voor dat cliënten in de langdurige zorg in bad verbranden. Het is natuurlijk een belangrijke vraag of je daar wat aan kunt doen? Het is meteen ook een mooi voorbeeld over de wijze waarop je kunt denken over veiligheid van cliënten.
Bij jong geborenen wordt de temperatuur van het badwater met een thermometer bepaald, of met de elleboog wordt gevoeld of de temperatuur van het badwater goed is. Je maakt zelf ook wel eens mee dat badwater te heet is. Als het heel heet is, heb je dat snel in de gaten. Als het te heet is maar niet heel heet, dan wil je snel het bad weer uit.
Bij zelfredzame cliënten die zelf snel kunnen reageren is er, net als bij de meeste niet-gehandicapte mensen geen probleem. Er kan een probleem ontstaan als de betreffende cliënt een probleem dat zijn veiligheid bedreigt niet zelfstandig kan verhelpen en wellicht zelf niet eens waarneemt dat zijn veiligheid bedreigd wordt.
Bij badvoorzieningen is er vaak een thermostaatkraan met een maximum ingestelde temperatuur. De techniek kan echter dienst weigeren met mogelijke gevolgen van dien. Vertrouwen op de techniek alleen is dus niet afdoende.
Bij de meeste instellingen is er wel een badprotocol opgenomen in het kwaliteitssysteem. Het protocol zegt echter niet zoveel over wat er daadwerkelijk gebeurt. De centrale vraag in deze lijkt mij: Hoe zorg je voor de maximale kans op zo min mogelijk ongelukken. Als ik leidinggevende zou zijn dan zou ik willen dat bij kwetsbare cliënten het water persoonlijk gevoeld wordt en dat ze niet alleen gelaten worden bij het baden. Dat kost natuurlijk tijd en met tijd wordt altijd gewoekerd.
Als het vraagstuk wat breder getrokken wordt dan de badsituatie, dan zijn er direct stapels protocollen van toepassing. Dat brengt me op het verantwoordelijkheidsvraagstuk. Wie beoordeelt wat risicovolle situaties zijn en wat de beste manier is om veilig te werken?
Daar is wel overzicht en kennis voor nodig. Een belangrijk element daarbij is dat een veiligheidsrisico pas als risico herkend kan worden als het een plaats heeft in het denkschema van de bewuste persoon. Mensen zijn slecht in staat om op een inductieve wijze risico’s te herkennen. Voor de organisatie zou dit dus betekenen dat er voor veel voorkomende veiligheidsvragen een verhoogd bewustzijn is.
Veel zaken spreken in een normale huissituatie voor zichzelf. Bijvoorbeeld laat je geen kaarsen branden, kijk je of 's avonds alles afgesloten is, of het gasfornuis uit is. Als mensen in een nieuwe situatie komen, dan passen zij zich meestal gemakkelijk aan aan de daar geldende opvattingen. Vaak zonder expliciet na te gaan of die opvattingen wel kloppen. Het kan dus gemakkelijk zo zijn dat een werkwijze die door een zorgteam als normaal beschouwd wordt, in de praktijk onveilig is.

De enige echte remedie om dit te voorkomen is het navoelen of meten van het badwater en er bij te blijven. Dat is dus een digitale oplossing waarbij er een zelfredzame groep is die geen begeleiding nodig heeft en een groep die dat wel nodig heeft. Tussengroepen bestaan in mijn model niet.