Zorgpolitiek en gemeentelijke politiek: two of a kind?

Datum: 17-09-2016

Zorgpolitiek en gemeentelijke politiek: two of a kind?

Hoe ga je als zorgorganisatie om met de gemeentelijke politiek en het ambtelijk apparaat? Vele zorgorganisaties proberen zich te verhouden tot de nieuwe realiteit in zorgland: de invloed op de zorgverlening door de gemeenten en het appel om mede invulling geven aan ‘het’ sociale domein. Naast het spel met de gemeenten over het contracteren van concrete, dagelijkse zorgverlening voor burger, cliënt of patiënt, belanden zorgorganisaties ook in situaties waarbij zij onderwerp van gesprek worden in de Raad of het College. Dat levert een commotie op, die je als bestuurder niet voor mogelijk hebt gehouden.

Zo’n moment van commotie was vorige week onderwerp van gesprek tijdens een workshop. Een zorgorganisatie heeft een persbericht laten uitgaan over ontwikkelingen in de zorg. Het persbericht meldt ook dat de financiële situatie van de organisatie gezond is: er is een positief resultaat van een paar procent van de omzet. Vervolgens ontstaat een onverwachte dynamiek met vragen in de Raad en stukken in de krant. De zorgorganisatie heeft winst gemaakt! Geld dat aan de burgers toekomt, blijft bij de zorgorganisatie hangen, aldus een raadslid.

Tijdens de workshop zijn er twee type reacties van deelnemers. Sommige deelnemers typeren de commotie als onwetendheid, waar je vooral je energie niet aan moet besteden. Anderen benadrukken het belang van een goede uitleg om duidelijk te maken wat je doet en onder welke condities. Transparantie en openheid zijn hierbij leidende begrippen en het investeren in goede relaties met gemeenten hoort daar ook bij.

Maar kom je er daarmee? Ik denk dat zorgorganisaties onderschatten dat het onderliggende mechaniek en de mores van zorgorganisaties en gemeenten verder uiteenlopen dan gedacht. Dat zit in het begrip ‘politiek’ – het omgaan met belangen, invloed en positie.

In zorgorganisaties wordt politiek bedreven. Natuurlijk. Wie heeft het voor het zeggen, wie heeft invloed en hoe bereik je die invloed? Dat zijn issues die in iedere zorgorganisatie spelen. De niet-zorgkenners zijn bijvoorbeeld verbaasd als ze merken hoe politiek getint de verhouding tussen de medische staf en de bestuurders van een ziekenhuis is.

 

 

 

 

 

 

 

 

Toch spelen positie, macht en imago in de gemeentelijke wereld een (nog) grotere rol dan in de zorg. Wie invloed heeft, wordt immers een maal per vier jaar bepaald. Die invloedrijke positie moet dan ook ‘te gelde gemaakt worden’. En dat heeft impact op besluitvormingsprocessen. Een besluitvormingsproces in gemeenteland kent in het algemeen een substantieel langere doorlooptijd dan in zorgland. Alle beïnvloeders zullen hun belang in een compromis gevat willen zien. De periode van beïnvloeding is daardoor langdurig. En anders dan in zorgland: een besluit is een besluit. Een wethouder zal niet graag op een besluit terugkomen, want dat betekent gezichtsverlies. Terwijl het blijven schaven aan besluiten gaande de uitvoering in de zorg niet ongebruikelijk is.

Zorgpolitiek en gemeentelijke politiek: two of a kind? Nee, daarvoor zijn de contexten te verschillend. Voor een gezonde relatie met een gemeente (Raad, College, ambtenaren) kan een zorgorganisatie maar beter een aantal aandachtspunten in het vizier houden:

• Begrijpen en accepteren van het belang van positie, macht en imago in de gemeentelijke context voortkomend uit ons democratische bestel.
• Beïnvloeden op het juiste moment (voordat het besluit valt) en bij de juiste personen met positie (in de Raad, bij B&W en bij het ambtelijke apparaat).
• Investeren in de relatie met meer geven dan nemen is niet hetzelfde als bewust het besluitvormingsproces beïnvloeden. Het eerste geeft minder kans op resultaat dan het tweede.
• Accepteren van het principe ‘besluit is besluit’ waarbij tijdens de uitvoering geen tot nauwelijks wijzigingen zijn aan te brengen. Dus: volgende keer beter.