Datum: 22-02-2021

Mansplaining in de raad van toezicht: toezicht tutoring

Mansplaining is een samentrekking van ‘The man is explaining’. Dat staat voor de neiging van mannen om alles uit te gaan leggen aan (vooral jongere) vrouwen. (je hebt ook ‘manspreading’, dat schijnt het verschijnsel te zijn dat mannen wijdbeens in het openbaar vervoer gaan zitten en zo veel ruimte claimen. Dat claimen van ruimte hebben beide verschijnselen gemeen).

Mansplaining zal er wel altijd geweest zijn, maar tegenwoordig kaarten vrouwen aan hoe vervelend dat is. Of nog mooier, ze weten er meer van en leggen de man uit dat hij er te weinig van weet of de verkeerde informatie heeft.

Een vorm van ‘mansplaining’ zie ik bij tijd en wijle ook bij een Raad van Toezicht optreden. Vooral wat rijpere toezichthouders hebben soms de neiging om bij ieder onderwerp aan de bestuurder en de collega toezichthouders uit te leggen hoe de wereld in elkaar zit en vooral hoe zij als bestuurder gehandeld (zouden) hebben. Dan hoor je termen als ‘in mijn tijd als bestuurder’, ‘bij Bedrijf X (meestal een multinational) deden we het zo’, ‘bij de overheid is het gebruikelijk dat’. Nog erger is misschien de zogenaamd vragende vorm, die dezelfde suggestie in zich heeft: ‘Heb je al eens gekeken hoe ze dat bij Y doen?’, Ken je de boeken van Jack Welch?’ enzovoorts.

Dat is bevoogdend en helpt de RvB niet verder. Die moet dan in de verdediging of uitleggen dat hij een heel ander referentiekader heeft of dat het in deze sector toch echt anders gaat. Het Latijnse woord voor voogd is ‘tutor’, dus het lijkt me aardig deze toezichtvariant van ‘mansplaining’ de naam ‘toezicht tutoring’ te geven.

Helaas lokken we ‘toezicht tutoring’ maatschappelijk in de hand door iedere keer weer in advertenties voor toezichthouders op te nemen dat ze bij voorkeur ruime bestuurlijke ervaring moeten hebben. Dan krijg je mensen (vooral mannen), die het ver geschopt hebben in het leven en soms te veel in hun eigen gelijk en onfeilbaarheid zijn gaan geloven. Die graag hun successen elders in het verleden zien als ‘garantie’ voor een gouden toekomst van de organisatie waar ze toezicht op houden. Ook de soms paternalistische publicaties van de verenigingen van toezichthouders helpen niet echt om ‘toezicht tutoring’ uit de wereld te helpen.

Wat kun je eraan doen als je zo’n toezichttutor in de RvT hebt? Het beste is natuurlijk om zo iemand niet aan te nemen, maar vaak kom je pas achter dit gedrag als iemand benoemd is. Dan is het beste dat de voorzitter (hoewel het vaak juist om die voorzitter gaat) en/of de andere leden direct corrigerend optreden door vragen te stellen als ‘denk je dat die ervaring nu hier voor deze organisatie meerwaarde heeft? Helpt dit voor onze besluitvorming? Denk je nu echt dat de RvB niet alle opties serieus overwogen heeft?’. De correctie moet van de andere toezichthouders komen. De bestuurders komen in een onmogelijke positie als ze ter vergadering tegen deze tutoring in moeten gaan. De RvB moet ook niet proberen alles af te dekken door bij voorbaat te proberen alle antwoorden voor de betweter klaar te hebben. Wel kan de RvB de zaak natuurlijk een beetje naar zijn hand zetten door vooraf de tutor om zijn mening te vragen. Dan kan hij onder vier ogen ‘epater les bourgois’ in plaats van dat in de RvT vergadering te doen. Die werkwijze heeft natuurlijk wel het risico dat de toezichttutor twee keer zijn riedel afsteekt, eerst tegen de RvB en dan nog een keer in de RvT (en misschien daartussen nog in een commissievergadering).

Heeft u iemand in uw RvT, die zich als toezichttutor gedraagt, maak het dan zo snel mogelijk bespreekbaar want anders lopen de ergernissen steeds verder op. Een evaluatie, zeker met een externe begeleider, is een ander moment om tutoring bespreekbaar te maken.

Heeft u als bestuurder last van een toezichttutor? Zoek andere leden van de RvT op, die dit gedrag niet hebben en vraag hoe zij er tegenaan kijken en wat ze eraan gaan doen?

Bent u zelf toezichttutor en heeft u deze blog nog niet woedend terzijde gelegd, probeer dan uw neiging tot tutoring te bespreken met andere toezichthouders en vraag hen om u te corrigeren. Uw ervaringen worden veel waardevoller als u ze inbrengt op een manier waarop de bestuurders er wat aan hebben.

Bent u toezichttutor en herkent u zich niet als zodanig? Ja, dan is er weinig hoop voor uw omgeving. En voor uzelf.

 

Tags governance, maatschappelijke ontwikkelingen, toezicht