Preventie is de toekomst

Gerard van Vliet

Volgens de altijd betrouwbare statistieken zouden ruim 4 miljoen Nederlanders een soort van smart watch in hun bezit hebben. Dat zou betekenen dat de preventie van hun gezondheid door die Nederlanders al in eigen hand is genomen. Bemoedigend voor iedereen die gelooft in de kracht van leefstijl preventie.

Maar…een fiks deel van die Nederlanders heeft ’m inmiddels in de kast liggen. Het overgrote deel beschouwt de smart watch als een luxe stappenteller. Een hele kleine groep, vaak fervente sporters, doen er meer mee dan dat. Maar ook voor die groep ontbreekt het voornaamste deel: de context. Wat betekenen al die cijfertjes en metingen in JOUW geval?

 

Meten=Weten

Meten is weten, helemaal mee eens.

Dankzij de snel ontwikkelende sensortechniek (maar ook lab technieken) weten we hoe we ervoor staan. Bloed- en urinewaarden, bloeddruk, slaappatroon, saturatie, hartslag(variatie), vetgehalte, pulsewave, BMI, zomaar een paar waarden die er toe doen. Maar voor wie en waarom? En als je dat weet, wat doe je er dan mee in je voordeel? Dr. Google kan veel, maar de combinatie maken van je fysieke, mentale en sociale ‘waarden’ en die vertalen naar je gezondheid en het ‘beter’ is daar niet bij! High Tech is niks zonder High Touch.

 

Wie voor een dubbeltje geboren is

De dubbeltjes, die nooit een kwartje worden, zijn ook spreekwoordelijk. Als je in een sociale omgeving zit met allemaal dikke mensen moet je maar eens proberen om als enige te willen afvallen. Zonder de steun van de mensen om je heen kun je het schudden. Niet voor niks wordt in alle centennial studies (mensen die 100 jaar worden) de sociale factor als vrijwel doorslaggevend genoemd bij het gezond oud worden. Zit je in een omgeving van dubbeltjes, dan is het knap als je er als een kwartje mee omgaat en uit komt.

Als je dan ook nog alles als een berg ziet in plaats van een uitdaging dan zal die verandering van leefstijl, die we steeds noemen als voorwaarde voor een betere gezondheid, ook niet vanzelfsprekend zijn.

 

De drie-eenheid

Preventie is een optelsom van de drie aspecten: fysiek, mentaal en sociaal. Tuurlijk kunnen we er nog meer bij betrekken, zoals spiritueel of omgevingsfactoren, maar wat mij betreft zijn ze onderdeel van de drie. Eraan werken en gaandeweg iemands gedrag veranderen is een complexe puzzel leggen. Het woord ‘veranderen’ zegt het al: het is ‘ver van m’n bed en voor anderen’. Denk maar eens aan dat afvallen bij overgewicht, op korte termijn vallen we wel af, maar op langere termijn wint vrijwel altijd het jo-jo effect.

Dat het zo moeilijk is ligt niet aan de fysieke mogelijkheden, maar aan de inspiratie en motivatie, dus aan je mentale veerkracht en sociale steun in je omgeving.

Best vreemd dat al die (overheids)campagnes steeds alleen gaan over voeding en bewegen, toch?

 

Hulpmiddel

Natuurlijk is het standaardlijstje een hulpmiddel: educatie en bewustwording op scholen à la JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht), voorbeeldrollen van de BN’ers, de zorg zelf en de politiek, die campagnes, zo’n convenant. Maar tegelijkertijd is de laatste een perfect voorbeeld van tandenloosheid. Het grootst mogelijke compromis wordt dan als overwinning gezien. Cola drinken is geen probleem, gewoon meer bewegen, toch? Suiker doe je gewoon 30% minder en dan zit je goed, toch?

We redden het niet met de standaard aanpak, dat mag nu wel duidelijk zijn. Het roer zal om moeten willen we de immense druk op de gezondheidszorg kunnen verminderen.

 

Lef gevraagd

Het Nederlandse zorgsysteem is zeker één van de beste van de wereld. Over de kosten kun je discussiëren…. Maar wie ooit in Kenia is geweest, zoals ik, en daar een regio ziekenhuis heeft bezocht, zal toch liever de Nederlandse situatie willen.

Dat er nog rek zit in het financiële deel is dankzij Covid wel gebleken. Het extra geld, inclusief de breed uitgemeten blunders, dat door het duo de Jonge/Hoekstra op tafel werd gelegd, had menige medische wensenlijst  kunnen vervullen.

Waar beslist geen rek meer in zit is het stijgende aantal ouderen, met een haast onvermijdelijke zorgbehoefte, en, het allerbelangrijkste, het aantal handjes in de zorg.

Met name het laatste baart ernstige zorgen. Niet alleen sec het gebrek aan mensen die in de zorg actief willen zijn, maar ook de verlangde kwaliteit van die handjes. De onvermijdelijke, en door COVID versnelde, digitalisering van de zorg verlangt andere kwaliteiten van de bestuurders en de medewerk(st)ers. Van de bestuurders vraagt het lef, van de medewerk(st)ers constante (bij)scholing.

 

Is ‘Preventie’ het toverwoord?

Alom hoor je de roep om preventie. In de politiek, op ministeries, bij adviesorganen en zelfs in de zorg zelf. Met voorlopig heel veel woorden en weinig daden..

Digitalisering zal de preventie de boost moeten geven om de druk op de beschikbare zorgcapaciteit te verlichten. Preventie met alleen handjes gaat de zelfde schaarste problemen geven als bij de zorg zelf.

Jammere is dat preventie in de zorg zelf welhaast een doodlopende weg is. Welke zorginstelling doet daadwerkelijk wat aan preventie bij het eigen personeel? De term ‘leefstijlgeneeskunde’ is een mooi voorbeeld. Je moet eerst diabetes hebben om hulp te krijgen bij het voorkomen ervan, dus je leefstijl aan te passen.

 

Ik ben een NUL

Naast een eerste lijn en tweede lijn moeten we het gaan hebben over een nulde lijn. In die nulde lijn krijg je ook hulp als je geen klachten hebt.

Nu weten we dat je lichaam in beginsel zelf als eerste constateert dat er iets mis is en veelal al een tijd zelf bezig is met het herstellen van de balans. Juist die eerste signalen van verstoring van de balans opvangen en vertalen naar hulp bij het herstel kan een immense hulp zijn bij het (letterlijk en figuurlijk) oplossen van het zorgprobleem. Bij tijdig signaleren is het herstelproces veel minder complex en duur dan bij het uit de hand lopen ervan, zoals nu het geval is.

Kunnen we echt alles tijdig constateren? Zeker niet, maar al wel een heleboel. En de ontwikkelingen in de sensorwereld, maar ook de ‘lab-on-a-chip’ wereld gaan razendsnel.

 

Tijd, Tijd, Tijd

Tijdig inspelen op dit soort ontwikkelingen en er ervaring mee opdoen is een eerste vereiste, net als die dosis lef. Toen ik betrokken raakte bij de fitness wereld, met dank aan Frank Brilman, was het 1987. Een tijd dat je werd uitgelachen als het om bedrijfsfitness ging. Dat was iets Amerikaans. Het heeft 10 jaar geduurd voordat High Five Health Promotion[1] als bedrijf een begin van acceptatie kreeg. Dankzij de scheiding van ziektekosten en ziektewet, overigens. Bedrijven, die zelf financiële verantwoordelijkheid krijgen voor de ziekte en het welzijn van hun medewerk(st)ers, krijgen op een wonderbaarlijke manier ook ineens belangstelling voor het voorkomen ervan…. Wees dus niet verbaasd dat ook echte preventie zijn werk laten doen nog wel wat tijd zal gaan vragen.

 

111 versus 112

Anno 2021 ben ik nu een idee van 1995 aan het uitwerken met 111.nl[2], HET antwoord op een uit de hand gelopen 112.

Een gedegen basisscan van je fysieke, mentale en sociale status, gevolgd door een Plan van Aandacht dat wordt opgesteld na een (tele)consult met de medisch specialist. Met daarin alles wat je kunt doen om de drie factoren ‘beter’ te maken. Dat ondersteunen we met het 24/7 meten van je voornaamste waarden met behulp van een (medische) smart watch, weegschaal en bloeddrukmeter en het volgen ervan. Via de 111App krijg je aanwijzingen voor verbeteringen, in de 111Community vind je alles om eraan te werken, inclusief een kennisdatabank, het kunnen stellen van vragen aan de artsen en andere deskundigen, maar ook het steunen van elkaar. Indien nodig kan een beroep worden gedaan op een diëtist(e), coach, slaapspecialist ed. In deze aanpak reiken High Tech en High Touch elkaar de hand.

Overigens kunnen alle bekende merken worden aangesloten en kan ook aanvullende apparatuur worden aangesloten, zoals een glucosemeter.

Als 111 zijn we dus startklaar voor de nulde lijn en de eerste ervaringen zijn veelbelovend. Wat vooral komt door het op persoonlijk niveau kunnen bepalen van de context. Wat voor de één niet werkt, werkt voor de ander juist wél en andersom. De ‘personal touch’ is alles bepalend.

 

We gaan ervoor!

Is het daarmee compleet? Lang niet. We hopen door de steeds binnenstromende data steeds meer te kunnen achterhalen om te kunnen voorspellen. De ontwikkelingen in de techniek gaan ons daarbij ook zeker helpen.

Persoonlijk streef ik ernaar om binnen een paar jaar in staat te zijn te voorspellen dat die hartaanval of hersenbloeding eraan zit te komen. Zodat we tijdig kunnen helpen in plaats van ons verwonderen dat het zo ver heeft kunnen komen.

Gaan we daarmee heel Nederland op een preventieleest schoeien? Bij een aantal dubbeltjes waarschijnlijk niet. Maar het gaat wel (financieel) heel veel kwartjes schelen.

En het leuke is dat we Nederland en passant niet alleen gezonder maken, maar ook gelukkiger zodat we (als nr 6) Finland eindelijk van de eerste plaats van de Happiness lijst kunnen verdrijven!

 

[1] https://www.highfive.fit/

[2] https://111.nl/