De digitale macht van de raad van toezicht
Datum: 08-10-2014
De digitale macht van de raad van toezicht
Maatschappelijk wordt er steeds meer van raden van toezicht verwacht. Die verwachting is onterecht. De raad van toezicht heeft maar beperkte macht. Hij kan een bestuurder benoemen of ontslaan en hij kan een besluit van de raad van bestuur goedkeuren of afkeuren. Dat zijn de enige machtsmiddelen, die bovendien binair (of zo u wilt: digitaal) zijn. Het is ja of nee, alles of niets. En als het ‘nee’ is, zijn de consequenties fors: het ontslag van de bestuurder of het tegenhouden van een besluit van de raad van bestuur.
De raad van bestuur daarentegen heeft analoge macht. Hij kan instructies geven, eisen aan mensen stellen, voorstellen voor besluiten terugsturen en muteren. Het hele proces op weg naar een besluit kan door de raad van bestuur op ieder moment in verschillende richtingen bijgesteld worden. Via het personeelsbeleid heeft de raad van bestuur mogelijkheden om medewerkers op andere plek te zetten, zodat ontslag niet de enige optie is als een medewerker niet goed functioneert.
Die tegenstelling tussen analoog besturen en digitaal toezicht houden belemmert naar mijn idee de toezichthouders. Bij het aanstellen van een bestuurder heb je als raad van toezicht veel beïnvloedingsmogelijkheden, maar daarna zijn die beperkt en negatief. Je kunt besluiten van de bestuurder tegen houden of de bestuurder ontslaan. Dat zijn beide nogal ultieme remedia. Omdat niemand de boeman wil zijn, schrikken toezichthouders nogal eens terug voor een dergelijke ultieme daad.
Dan wordt een besluit, dat de raad van toezicht eigenlijk niet ziet zitten, niet afgekeurd maar er worden opmerkingen gemaakt en suggesties gedaan, in de hoop dat de raad van bestuur zijn plan wel bijstelt. Doet hij dat niet, dan heeft de raad van toezicht het nakijken. Of het onderwerp komt iedere keer weer op de agenda zonder dat er een doorbraak komt. In zo’n situatie verschillen raad van bestuur en raad van toezicht fundamenteel van mening, maar kan dat dit niet gezegd worden. Want dan moet je als raad van toezicht ‘digitaal gaan’ en het besluit van de raad van bestuur afkeuren, zodat de raad van bestuur met dit onderwerp moet stoppen. En dat is eng en zet de verhoudingen op scherp. Dus doe je dat niet zo gemakkelijk.
Het zou interessant zijn om eens te onderzoeken hoe vaak raden van toezicht ‘Nee’ zeggen en een besluit van de raad van bestuur niet goedkeuren. Nog interessanter is om te zien wat er na zo’n ‘nee’ gebeurt. Leidt dat bijna vanzelfsprekend tot een conflict tussen raad van bestuur en raad van toezicht of kan het ook anders?
Bij onvrede van de raad van toezicht over het functioneren van een bestuurder geldt een zelfde digitale afweging. Of de bestuurder is in functie en heeft alle macht, of hij wordt ontslagen. Ook hier is de stap om tot een negatieve beslissing te komen groot en is het verleidelijk om met lapmiddelen zoals coaching, een adviseur, een extra bestuurder of meer bemoeienis van de raad van toezicht de negatieve beslissing ‘ontslag’ te vermijden of naar de toekomst te verschuiven.
Het zou wel eens zo kunnen zijn dat dit digitale karakter van beslissingen van de raad van toezicht toezichthouders belemmert in hun functioneren. Dan ‘zitten ze niet te slapen’, maar deinzen ze terug voor de enorme consequenties van de noodzakelijke beslissing.
Deze blog is vandaag ook verschenen op http://www.lucide.info/blog-de-digitale-macht-van-de-raad-van-toezicht.287910.lynkx met bijbehorende dialoog. U kunt op deze site of op de Lucide site reageren.