Vrije artsenkeuze is een fictie

Datum: 12-05-2014

Vrije artsenkeuze is een fictie

Minister Schippers en de zorgverzekeraars willen dat artikel 13 van de Zorgverzekeringswet wordt gewijzigd, zodat niet betaald hoeft te worden als een patiënt naar een zorgverlener gaat, die niet door zijn zorgverzekeraar is gecontracteerd. Dat geldt overigens alleen bij een ‘natura polis’, waar de patiënt de zorg ontvangt en de verzekeraar rechtstreeks de rekeningen van de zorgverleners betaalt. Als een patiënt ervoor kiest om naar een (van de weinige) zorgverlener(s) te gaan, die niet door zijn verzekering is gecontracteerd, dan worden toch 60% tot 80% van de kosten door de verzekeraar betaald. Schippers wil daarvan af, enerzijds vanuit kostenoverwegingen, anderzijds om de rol van de verzekeraars als zorginkoper te versterken.

Dit voorstel leidt tot veel emotionele publicaties, waarin geklaagd wordt dat het principe van de vrije artsenkeuze daardoor belemmerd wordt en de patiënt in een van zijn grondrechten geschaad wordt. Ik vind dit onzin.

In de eerste plaats heeft Schippers groot gelijk dat ze de anomalie, dat je ook betaald krijgt waarvoor je niet verzekerd bent, uit het systeem haalt. Als je als verzekerde een verzekering afsluit, weet je wat wel of niet tot de dekking behoort. Als in de dekking van mijn autoverzekering staat dat ik ruitschade wel vergoed krijg als ik naar Carglass ga en niet als ik naar Autotaalglas ga, dan is het onzinnig als ik toch 80% vergoed krijg van de schade als ik naar een niet gecontracteerde reparateur ga. Als ik dat niet wil, moet ik een andere duurdere verzekering afsluiten of het zelf betalen. Dat is voor een zorgverzekering niet anders dan voor een autoverzekering.

In de tweede plaats is de suggestie, dat de patiënt/verzekerde geen keuze heeft tussen vele artsen, onjuist. Behalve in Zeeland en Groningen zijn er op een afstand van 30 kilometer van een burger steeds zo’n 5 ziekenhuizen beschikbaar. Stel dat de patiënt een heupoperatie moet ondergaan. Dan kan hij kiezen uit 5 ziekenhuizen. Een gemiddelde maatschap orthopedie heeft 3 artsen die heupoperaties uitvoeren. Zonder ver te reizen heeft de patiënt dus de keuze uit 15 orthopeden. Vergroot je de afstand, dan worden de keuzemogelijkheden veel groter. Stel nu dat jouw verzekeraar twee van die vijf ziekenhuizen niet contracteert, dan blijven er op 30 kilometer nog steeds 9 orthopeden over voor heupoperaties en binnen 100 kilometer een veelvoud daarvan.

Het is ondenkbaar dat bij zulke aantallen er niet één verzekerde arts zit, waar je vertrouwen in hebt en waar je zorg wilt afnemen. Vrije keuze voor een arts genoeg.

In de derde plaats kunnen mensen maar uit drie tot maximaal vijf mogelijkheden kiezen. Het is niet voor niets dat vergelijkingssites voor bijvoorbeeld home cinema systemen de mogelijkheden bieden om maximaal drie apparaten te vergelijken.

In de vierde plaats is vrij en rationeel kiezen een fictie. We laten ons beïnvloeden door onze omgeving, wat we gelezen en gehoord hebben, door ons gevoel en door de omstandigheden.

Mijn vorige Audi-dealer vertelde dat hij op zaterdagochtend bijna geen auto’s verkocht. Dan gaan de gezinnen nog kijken bij BMW, Mercedes etc. verderop op de autoboulevard. Om half vijf is hij zeker van de verkoop van een Audi. Dan zijn vrouw en kinderen het spuugzat dat pa overal wil kijken en wordt dus de auto, die dan voorhanden is, gekocht. Bijna iedere keuze gaat op die manier. Voor het kiezen van een medisch specialist is de invloed van de huisarts groot. Welke orthopeden kent hij, van welke heeft hij goede berichten gehoord, maar ook met wie heeft hij samen medicijnen gestudeerd. Verder gaan mensen af op de verhalen van familie, buren of vrienden. Die gaan meestal over mislukte heupoperaties, dus dragen alleen bij aan de negatieve keuze: bij die dokter moet je niet zijn.

In de laatste plaats is er geen goede informatie beschikbaar over de kwaliteit van ziekenhuizen en medisch specialisten, op grond waarvan je een rationele afweging kunt maken. Die informatie zal er ook nooit komen ondanks alle indicatoren, omdat het werk van professionals (gelukkig) niet objectief meetbaar is.

De vrije artsenkeuze is dus een fictie. Dat deze belemmerd wordt als je als verzekerde de polisvoorwaarden overtreedt, is onzin. Ik ben het deze keer volledig met Schippers eens.