De kwaliteit van onderzoek
Datum: 03-06-2012
De kwaliteit van onderzoek
Ik schreef van de week al over het VUMC. Die blog ging over het verschil in de positie van de raad van bestuur in VUMC en Maasstad. Tussendoor schreef ik ook iets over het uitgevoerde onderzoek. Daar ga ik nog even op door.
De raad van bestuur heeft een intern onderzoek gedaan. Dat kan nuttig zijn, maar het is de vraag of het onafhankelijk genoeg is. Als je zelf je eigen falen onderzoekt, laad je op zijn minst de schijn op je, dat de resultaten zo gemanipuleerd worden dat het niet jouw schuld is. Dat is onhandig en risicovol, zeker als er ook andere externe onderzoeken lopen. Die zouden immers wel eens tot andere conclusies kunnen komen.
In het geval van het VUMC wordt de twijfel nog groter omdat er wel een externe advocaat is ingeschakeld om de data te verzamelen, maar niet voor de rest van het onderzoek. De analyse, het trekken van conclusies en het opstellen van verbeterplannen is door de raad van bestuur zelf gedaan. Dat riekt wel heel erg naar ´de slager keurt zijn eigen vlees´. Nog zorgelijker is het, dat het rapport vermeldt dat de analyse en de conclusies in nauwe samenspraak met de raad van toezicht zijn opgesteld. Als dat klopt, is de raad van toezicht de kans onthouden respectievelijk heeft hij laten gebeuren dat er geen ruimte was voor kritische reflectie achteraf. Dan laad je nog meer de verdenking op je dat het interne onderzoek erop was gericht de raad van bestuur vrij te pleiten en te laten zien dat er geen licht zit tussen raad van bestuur en raad van toezicht.
Lezing van het rapport neemt die verdenking niet weg. De schuld wordt vooral bij de afdeling communicatie gelegd en niet bij de raad van bestuur. Zou een externe onderzoeker datzelfde geconcludeerd hebben? Ik betwijfel het; ik denk dat deze veel kritischer noten over de raad van bestuur zou hebben gekraakt. Ik zie deze beweging wel vaker. Er is een probleem in de organisatie en de raad van bestuur gaat dat zelf onderzoeken om vervolgens tot de conclusie te komen dat een (meestal inmiddels ontslagen) ondergeschikte grote fouten heeft gemaakt, waar de top niet van wist. Ook de bestuurder van de scholenorganisatie Boor in Rotterdam heeft op die manier zijn handen schoon gewassen inzake de bouwfraude in zijn organisatie.
Gelukkig kan het ook anders. Ik heb de laatste jaren een paar keer onderzoek in organisaties mogen doen waar een probleem was (geweest) en waar men wilde weten wat het probleem was en hoe dat kon worden opgelost. Ik probeer die onderzoeken heel zorgvuldig te doen. Dat heeft geleid tot de ontwikkeling van een zo zuiver mogelijke onderzoeksmethodologie, die we bij C3 nu bij ieder onderzoek toepassen. Als u daarover meer wilt weten, kunt u onze brochure aanvragen (033-4343170 of info@c3am.nl)
Mijn rapporten zijn analytisch scherp, zorgvuldig maar ook zeer kritisch. Gelukkig heb ik opdrachtgevers die die kritische conclusies en concrete adviezen zeer waarderen. Opdrachtgevers, die ook de kritiek op hun eigen rol aandurven en deze te gebruiken om kritisch op zichzelf te reflecteren en zo nodig daaruit consequenties durven trekken. Zo kan het ook.
Dan moet er wel aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. Ria van den Dungen, gezondheidszorgjuriste en toezichthouder, en ik zijn bezig om algemene richtlijnen te ontwikkelen, die opdrachtgevers kunnen hanteren als ze voor de vraag staan om opdracht te geven voor een onafhankelijk onderzoek. Wij hopen daarover in de loop van het jaar te publiceren.