Fonterutoli
Datum: 22-03-2011
Fonterutoli
Voor een presentatie heb ik recent het schilderen van fresco’s als metafoor gebruikt. Dat bracht me mijn eigen waarneming van een frescoschilder in herinnering.
Een paar jaar geleden, toen ik schreef aan mijn dissertatie, hebben mijn vrouw en ik ons een maand teruggetrokken in een huisje in Toscane. ‘s Morgens schrijven en na de lunch wijn kopen of cultuur opsnuiven. Volgens velen de ideale manier om een boek te schrijven. Mij lukte dat minder goed. Schrijven kan ik beter thuis en genieten gaat in Toscane beter zonder verplichtingen.
Maar goed, wij zaten dus in een mooie tijd in de vroege zomer in een huis in het dorpje Fonterutoli, halverwege tussen Castellina en Siena in. Van de doorgaande weg af ga je steil naar beneden het dorpje in, na eerst de trattoria gepasseerd te zijn. Links van de dorpstraat is het chique gedeelte. Daar zijn de gebouwen van de familie Mazzei, die er al vijf eeuwen wijn verbouwen. Geen kasteel, maar wel statige herenhuizen. Aan de andere kant staan kleinere huisjes van de landarbeiders voor de adellijke familie. Daar is het dus minder luxe. Het standsverschil is in het hele dorp zichtbaar, ook in de elegante en minzame, maar een beetje neerbuigende manier waarop de leden van de familie Mazzei omgaan met de bewoners van de rest van het dorp.
Wij hadden onze vakantiewoning uiteraard links in het adellijke gedeelte. Door de steile helling van het dorp hadden we aan de ene kant een terras, terwijl we aan de andere kant op de eerste verdieping zaten boven de wijnkelder. Je kunt het slechter treffen.
De familie Mazzei maakt overigens prachtige wijnen, waar wij in die tijd volop inspiratie uit geput hebben. De Fonterutoli Chianti Classico kan ik u van harte aanbevelen. De wijn is jong mooi rond en vol met bessen, maar kan ook goed ouderen. Ze maken ook Castello di Fonterutoli met sangiovese en cabernet sauvignon erin en Siepi met de helft merlot, maar hun gewone Chianti Classico heeft mijn voorkeur.
Dat terzijde. Ik zou het over fresco’s hebben. Uit ons raam boven de wijnkelder keken wij schuin op een muur, waarin een boog was gemetseld. Binnen die boog was de muur wit gestuukt en werd gewerkt aan een fresco. Fresco schilderen gebeurt ‘al fresco’, in een verse stuclaag. De pigmenten worden opgebracht in een stuclaag die nog nat is. Dat moet binnen 24 uur, voordat de stuclaag is opgedroogd. Dat vereist nogal wat talent van de schilder, want het moet in één keer goed zijn. Corrigeren kan niet, dan moet je de muur opnieuw pleisteren en opnieuw beginnen.
Dat opnieuw beginnen gebeurde in Fonterutoli een paar keer per week onder onze ogen. De oude Marchesi Mazzei probeerde een Madonna met kind op de muur te schilderen. Maar de oude adellijke heer had meer geld dan talent. Dus moest telkens de stukadoor komen om de muur opnieuw te pleisteren. Het ritueel stond vast. De markies verscheen rond een uur of tien in een te wijde corduroy broek, mocassins, een blauw hemd en een grote strooien hoed. Hij knikte minzaam naar de stukadoor (verschil moet er zijn) die al een paar uur bezig was, en maakte een praatje. Daarna vertrok de stukadoor in zijn Ape en toog de markies aan het werk. In alle rust schilderde de markies aan zijn ‘meesterwerk’. Hij had eindeloos geduld om telkens hetzelfde stukje Madonna een beetje beter te maken. Hij had een bankje op de steiger waar hij regelmatig rustig ging zitten om zijn vorderingen te bekijken. De arbeid duurde tot kort voor de pranzo (lunch). Dan pakte de Marchesi zijn spullen in om even later keurig aangekleed aan de lunch te verschijnen. Uit ons andere raam zagen we hoe de tafel voor de lunch iedere dag door personeel met witte handschoenen aan werd gedekt en hoe de hele familie aanschoof voor de pranzo met een half flesje eigen wijn.
Het is Marchesi kennelijk niet gelukt om zijn meesterwerk af te maken (de afbeelding hierboven is niet zijn fresco). Toen we een paar jaar later weer in Fonterutoli waren om wijn te kopen, was de muur witgesausd en de Madonna verdwenen. De oude Marchesi was kennelijk overleden en de familie had geen prijs gesteld op dit deel van zijn nalatenschap.