Het aandachtsexperiment

Datum: 24-06-2011

Het aandachtsexperiment

Op het podium lopen jongedames een bal over te gooien. Er is een team dat witte T-shirts draagt en een team met zwarte T-shirts. U krijgt de vraag om te tellen hoe vaak de bal door het witte team wordt overgegooid. Zestien keer blijkt. De vraag is vervolgens: heeft u de gorilla gezien?

 

 

 

 

 

 

Wat blijkt? Tijdens het overgooien verschijnt er opeens een gorilla op het podium die vrolijk loopt te zwaaien. Van de mensen die niet op de hoogte zijn van de komst van de gorilla, blijkt ongeveer de helft de gorilla niet te hebben gezien. Ze hebben zich gefocust op het tellen van het overgooien van de bal, waardoor ze de gorilla en ook andere veranderingen op het podium niet hebben waargenomen. Het is dus maar net waar je je aandacht op richt.

We hebben het filmpje met de gorilla afgelopen maandag gebruikt tijdens de netwerkbijeenkomst over ROM, georganiseerd door GGZ Nederland en de Stichting Benchmark GGZ (SBG). Jacqueline Verwij van SBG liet het filmpje zien, omdat ze in haar rol van trainer/adviseur bij de implementatie van gegevensverkeer over Routine Outcome Monitoring tussen GGZ-instellingen en SBG ervaart, dat het vaak lastig wordt gevonden om aan de implementatie van ROM te werken in de behandel- en begeleidingssituatie èn voor het benchmarken. Toch vinden beiden plaats op één podium. Je kunt er niet omheen en zal je aandacht moeten verdelen.

Het gorilla-mechanisme komt ook voor in de behandel- & begeleidingssituatie. De behandelaar heeft zijn/haar klinische blik en kan zich daarop focussen. Maar de uitkomsten van de ROM-vragenlijsten kunnen wat anders laten zien. En de cliënt vindt zelf ook iets van zijn/haar situatie. Dit zijn meerdere (informatie)bronnen op één podium, die je vanuit professioneel oogpunt niet kunt negeren.

In de literatuur over professioneel handelen wordt geadviseerd om het gorilla-mechanisme te voorkomen door het ‘meervoudig kijken’. Dat betekent dat je allerlei invalshoeken betrekt bij de reflectie op een situatie. Bijvoorbeeld: je eigen handelen, de interactie tussen betrokkenen, de inhoud van het vraagstuk, mogelijke methodes of theoretische modellen en ideeën of zienswijzen van collega’s.

Al met al leert het aandachtsexperiment dat het gorilla-mechanisme een natuurlijk voorkomend fenomeen is. Het is aan de professional om er oog voor te hebben en zoveel mogelijk te voorkomen dat essenties worden gemist.

Het filmpje met de gorilla is te zien op Youtube.
De cartoon is tijdens de netwerkbijeenkomst gemaakt door Floris Oudshoorn van Stripstudio.