Help het niveau daalt!
Datum: 31-08-2010
Help het niveau daalt!
Hoe kun je laaggeschoolde medewerkers prettig en goed laten werken? Kan je met laaggeschoolde medewerkers ook kwaliteit bieden?
In de V&V en ook in andere zorgsectoren daalt het opleidingsniveau van de medewerkers. Tien jaar geleden bestonden teams nog vooral uit verzorgenden (niveau 3) en soms enkele verpleegkundigen, nu bestaat een deel van het team vaak uit helpenden op niveau 1 en 2. Soms hoor ik medewerkers (van een hoger opleidingsniveau) verzuchten dat dit een zorgelijke ontwikkeling is. Het beoordelingsvermogen op een afdeling zou teruglopen, waardoor problemen over het hoofd gezien worden. Hoe moet je hiermee omgaan?
Laag opgeleide medewerkers kunnen anders dan hoger opgeleide medewerkers minder goed inschatten wat de consequenties zijn van gebeurtenissen de toestand van de cliënt en eigen handelen. Dat brengt het opleidingsniveau met zich mee. Opleidingsniveau zegt echter niets over motivatie, betrokkenheid en liefde voor het vak. Als je lager opgeleid bent, ga je niet slechter om met je medemens.
Is het nu ook mogelijk om verantwoord te werken met laagopgeleide medewerkers? Ik denk dat dit zo is, maar dan moeten we wel wat dingen met elkaar regelen. Het begint met een visie op het vraagstuk. De laatste 40 jaar hebben we een enorm geprofessionaliseerd systeem gemaakt dat we gezondheidszorg noemen. Dat systeem heeft ons veel gebracht. Het is onderdeel van de verzorgingsstaat geworden waarbij dingen van de wieg tot het graf geregeld zijn. De ideeën binnen dat systeem hebben een enorme professionaliseringsvlucht genomen. Er is een stelsel van opvattingen ontwikkeld over hoe je veilig oud wordt en hoe je problemen met dat ouder worden tegemoet kunt treden.
Een aantal zaken uit dit systeem willen, of kunnen we niet meer. We kunnen het niet meer betalen, maar we willen ook minder (als het even kan) gebruik maken van de (geprofessionaliseerde) voorzieningen zoals die zich de laatste decennia ontwikkeld hebben. Bovendien zijn er onvoldoende mensen die het werk willen doen. De niveaus 3 en 4 worden schaarser.
Een paar dingen wringen hard. We kunnen nog niet accepteren dat de overheid niet al onze ongemakken bij ons weg kan nemen en weigeren daar zelf verantwoordelijkheid voor te nemen. We vinden al vrij snel dat iets niet professioneel uitgevoerd wordt. Het eerste is de beschikbaarheid en de verdeling van middelen. We hanteren daarvoor de veel geroemde kaasschaaf. Steeds een plakje eraf. Je weet wat er dan gebeurt, vooral met jonge kaas. Er komen barsten in en na verloop van tijd is het mooie stuk kaas veranderd in een onooglijke klomp. Daarnaast willen we onze opvattingen over wat professioneel is maar mondjesmaat herzien.
In dit kader is het lastig om laaggeschoolde medewerkers goed te positioneren omdat zij moeten passen in ons oude idee over professionaliteit en kwaliteit van zorg. Ze moeten aan dezelfde verwachtingen voldoen als de hoger opgeleide medewerkers. Dat gaat niet en dus lijkt het of het alleen maar minder wordt en de problemen groter.
Als je kwaliteit wilt leveren moet je het echt anders doen. Zorg dat een laagopgeleide medewerker weet wat hij moet doen en zorg dat hij doet wat afgesproken is. Je moet dus opnieuw nadenken over de aard en de organisatie van het werk.