Lijdend voorwerp

Datum: 13-10-2010

Lijdend voorwerp

Voor een andere weblog zocht ik naar het actieve werkwoord voor als iemand zorg ‘krijgt’. Dat is er niet.
Dat is taalkundig wel boeiend. Voor de meeste dingen in je leven zijn er actieve werkwoorden. Je leeft, je leert, je studeert, je werkt, je woont, je bemint, je ontspant, je sterft. Allemaal dingen die je taalkundig zelf doet.
Op die regel zijn een paar uitzonderingen. Je wordt geboren, je wordt opgevoed en je wordt behandeld of verzorgd. Hier ben je niet zelf actief, maar lijdend voorwerp. Over geboren worden heb je helemaal niets te zeggen. Bij opvoeden en zorgen kun je het nog wel toelaten of je ertegen verzetten. Maar de afhankelijkheid van een ander die wel actief is (opvoedt, zorgt) blijft.

Hoeveel we ook doen aan zeggenschap en empowerment van de zorgvrager/patiënt, hij blijft lijdend voorwerp. Het verklaart ook waarom de actieve partij, de opvoeder of de zorgverlener, vaak dominant en bepalend is en het lijdend voorwerp volgzaam.
Zelfs in de taal zit het machtsverschil tussen de actieve zorggever en de passieve zorgontvanger dus ingebakken. Boeiend.