De Toestand van de Zorg 10-10-2010

Datum: 10-10-2010

De Toestand van de Zorg 10-10-2010

Het is bijna nooit saai in de gezondheidszorg. Deze week:
– Hadden kleine ziekenhuizen ruzie met CZ
– Staakten de medisch specialisten
– Verscheen er een regeerakkoord, dat ook veel zegt over de zorg
– Ging het CBO failliet
– Werd Agis voortijdig opgeslokt door Achmea
– Haalt Klink zijn bezuiniging niet bij psychiatrische patiënten, maar bij reumapatiënten.

Wat betekent dat allemaal?

CZ en borstkanker
Zorgverzekeraar CZ heeft besloten zes kleine ziekenhuizen niet te contracteren voor borstkanker operaties, omdat ze volgens CZ onvoldoende kwaliteit leveren. CZ hanteert daarbij vooral het aantal operaties als criterium, een criterium dat de IGZ ook vaak hanteert.
CZ doet (eindelijk) wat volgens de zorgverzekeringswet (van 2006) van zorgverzekeraars wordt verwacht, namelijk selectief zorg inkopen op basis van kwaliteit. ‘Hoera, na vier jaar neemt een verzekeraar zijn verantwoordelijkheid’ zou je denken.
Nee hoor, de SAZ (Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen, de kleine perifere ziekenhuizen) wint een kort geding dat CZ niet mag publiceren wie die zes ziekenhuizen zijn. De NVZ en de Orde spreken er schande van. Het Bethesda ziekenhuis in Hoogeveen spant een proces aan om een contract af te dwingen. Zij vindt dat de IGZ criteria moet opstellen en niet CZ.
En de Nederlandse Vereniging van Heelkunde blijkt ineens voor het eind van het jaar met criteria voor goede kwaliteit van borstkankerzorg te komen, die natuurlijk anders en beter zijn dan die van CZ. CZ reageert droogjes: ‘daar hebben we al zo lang op gewacht en het kwam maar niet, dus hebben we het zelf gedaan.

Ik vind al die opwinding en die processen onzinnig. De verzekeraar neemt eindelijk zijn rol en dan gaat iedereen met de hakken in het grind. De professionals gaan ineens doen wat ze jaren geleden hadden moeten doen. En de kleine ziekenhuizen blijven denken dat ze alle curatieve zorg kunnen blijven leveren. Een achterhoede gevecht dat zeker verloren zal worden. Welke vrouw gaat er nu met zoiets levensbedreigends naar zo’n klein ziekenhuis?

Stakende Specialisten
Over achterhoede gevechten gesproken. Donderdag staakten de medisch specialisten, onder andere omdat ‘Klink mij mijn bedrijfje afpakt’. Op zich is dat al tegenstrijdig: als je ondernemer bent, dan staak je niet. Dus als je kunt staken, ben je geen ondernemer. Laten we nu eens ophouden met die flauwekul van ‘vrije vestiging en ondernemerschap’. Een medisch specialist hoeft niet aan marketing te doen om klanten te krijgen, wentelt zijn bedrijfskosten af op het ziekenhuis en heeft nauwelijks debiteurenrisico. Daarmee voldoet hij aan geen enkel criterium voor ondernemerschap. De term ‘vrij’ is helemaal onzin; geen enkele ondernemer is vrij. Hij heeft zich aan heel veel wetten te houden, moet hard sappelen om zijn omzet te halen en moet soms dingen van zijn klanten accepteren, die zijn vrijheid sterk inperken.

Het valt me verder op dat de specialisten niet uit kunnen leggen waarom ze staken. Vermindering van inkomen wordt genoemd, het verlies van het eigen bedrijf, de vrees voor de macht van de ziekenhuisdirectie en nog zo wat zaken. Als je niet uit kunt leggen, waarom je wilt staken, moet je het niet doen. Dat had de FNV met de schoonmakers beter begrepen.
De huidige positie van medisch specialisten is op de lange duur niet houdbaar. Er zal iets moeten veranderen. Strijden voor het behoud van de huidige geprivilegieerde positie is een achterhoede gevecht. Je kunt beter zelf voorstellen doen om het beter te maken. Omzetten van de stafmaatschap naar een coöperatie (het laatste voorstel van de Orde) is dan niet voldoende.

Regeerakkoord
De paragrafen ‘Gezondheid’ en ‘Ouderenzorg’ uit het regeerakkoord behoeven een aparte behandeling. Ik heb echter zelden zo’n rommelig en visieloos stuk gezien. Zaken van groot belang en een hoge abstractie worden afgewisseld met heel concrete maatregelen, zoals het verbod op fusie tussen verzekeraars en zorgaanbieders.
Wat er niet in staat is overigens belangrijker dan wat er wel in staat. Op hoofdlijnen wordt het beleid gewoon doorgezet: de marktwerking gaat door; verzekeraars moeten hun positie nemen omdat de verevening wordt afgeschaft; de AWBZ wordt afgebouwd; de burger moet meer zelf betalen. Dat de komende regering weinig aan jeugdzorg wil doen, maar wel ‘bejaardenmishandeling’ tegen wil gaan, zal Nederland echt niet verder helpen naar een betere zorg.

CBO failliet
Deze week is het faillissement van het CBO aangevraagd. Het CBO was ooit een gezaghebbend orgaan van en voor de zorgaanbieders voor het opstellen en invoeren van kwaliteitsnormen. Nu gaat het failliet omdat er te weinig ‘commerciële opdrachten’ zijn. Daarmee is het CBO wel ver afgedreven van zijn oorspronkelijke doelstelling, die steeds meer door anderen wordt overgenomen. Dat is jammer, zeker omdat het regeerakkoord een kwaliteitsinstituut voor de ouderenzorg wil. Dat was er al, maar nu helaas niet meer.
Ik ben benieuwd of er een doorstart komt en hoe.

Agis in Achmea
Agis is twee jaar geleden overgenomen door Achmea en zou vijf jaar zelfstandig blijven. Die zelfstandigheid wordt dus nu na twee jaar al opgeheven. Het is bijzonder dat een voormalige bestuurder van Agis in haar huidige positie bij de Friesland Zorgverzekeraar opnieuw een overname door Achmea heeft bewerkstelligd en daar een vergelijkbare periode van vijf jaar zelfstandigheid heeft bedongen. Het voorbeeld van Agis leert dat die afspraken loos zullen zijn.

Zorgelijker vind ik overigens de omvang van de Achmea groep. Met de Friesland erbij hebben ze 5 miljoen verzekerden, dus ongeveer een derde van de Nederlandse bevolking. En dat voor een bedrijf, dat in buitenlandse handen is (Eureko). Met CZ en Uvit vormt Achmea langzamerhand een zwaar oligopolie voor zorgverzekeringen in Nederland. De NMA, die zich druk maakt om alle grote en kleine fusies van zorgaanbieders, hoor je nooit over deze machtsconcentratie van zorgverzekeraars. Hoe zou dat komen?

Hoe bezuinigt Klink?
Klink heeft in zijn nadagen als minister onder grote maatschappelijke druk afgezien van een eigen bijdrage voor ambulante psychiatrische patiënten. Maar omdat hij het geld toch ergens vandaan moet halen, gaat hij het nu bij reumapatiënten zoeken. Klink heeft aan de Kamer gemeld dat de reumamedicijnen maar door de ziekenhuizen ingekocht moeten worden. Dat levert hem kennelijk net zo veel miljoenen op, want de ziekenhuizen kunnen immers goedkoper inkopen.
Een stomme redenering met twee gedachtenfouten. Reuma is een chronische ziekte. Maatschappelijk willen we dat chronische patiënten niet gehospitaliseerd worden. Daarom wordt hun behandeling zo veel mogelijk uit het ziekenhuis gehaald en naar de eerstelijn overgebracht. Zie de beweging rond keten DBC’s. Een groep chronische patiënten wordt nu weer tot het ziekenhuis veroordeeld, omdat ze daar hun medicijnen moeten gaan halen.
In de tweede plaats kunnen ziekenhuizen medicijnen goedkoop inkopen omdat de ‘handel’ daarna plaatsvindt. Als een medisch specialist een patiënt (poli)klinisch een medicijn voorschrijft, dan zal die patiënt dat specifieke medicijn blijven gebruiken en later heel lang afnemen bij de stadsapotheek. De farmaceut kan het medicijn bij wijze van spreken cadeau geven aan het ziekenhuis, omdat de grote afname ervan (en de winst erop), later via de stadsapotheek plaatsvindt. Olvarit past die strategie voor babyvoeding ook al jaren toe. Dat systeem werkt niet meer als alles via het ziekenhuis loopt. Als het ziekenhuis dus alle reumamedicijnen moet inkopen, dan zullen die medicijnen dus fors duurder worden. Dus levert de maatregel niets op, maar verstoort hij de gewenste extramuralisatie van de behandeling van chronisch zieken.

Tot zover een reflectie op week 40 van 2010.