Ferragosto

Datum:16-08-2010

Ferragosto

Gisteren was het 15 augustus, Maria Hemelvaart, Ferrragosto in Italië. Ferragosto is een feestdag, waar iedereen in Italië vrij is en er een paar dagen met het gezin op uit gaat. Er is een prachtige film van Gianni di Gregorio over, waarin hij zelf de hoofdrol speelt. ‘Pranzo di Ferragusto’ uit 2008 gaat over een man, die tijdens deze feestdag vier zeer oude dames in huis heeft.

Gianni (ook zijn filmnaam), een man van begin 50, woont samen met zijn moeder Valeria (93) in een groot appartement in Rome. Het is een beetje vergane chique. Gianni heeft schulden omdat hij niet werkt, maar voor zijn moeder zorgt. De makelaar van de vereniging van eigenaren is bereid Gianni een deel van die schulden kwijt te schelden als hij tijdens Ferragosto voor de moeder van de makelaar wil zorgen. Want de makelaar wil met zijn familie op stap. Hij brengt echter niet alleen zijn moeder Marina (85) op 14 augustus, maar ook tante Maria (87), die eveneens niet welkom is bij haar kinderen (en Gianni ziet de makelaar vervolgens niet vertrekken met zijn gezin, maar met een zeer jonge en zeer blonde dame). De dokter, die Gianni’s hartklachten onderzoekt, heeft dienst in het ziekenhuis en levert daarom eveneens zijn moeder Grazia (90) bij Gianni af. Voor de deur vertelt de dokter aan Gianni het dieet en alle pillen die Grazia moet slikken. Zijzelf staat er ongelukkig en verloren bij.

Gianni zit dus ineens opgescheept met vier oude dames, die elkaar niet kennen en in het begin onaangenaam zijn voor elkaar. Voor die dames moet hij koken, hij moet ze een slaapplaats geven en zorgen dat ze het een beetje leuk hebben. Dat valt niet mee. Valeria en Marina ruziën om de televisie, waarna moeder Valeria zich in haar kamer opsluit en Marina wegloopt om in een kroeg te roken en bier te drinken. En Gianni dus met Maria en Grazia aan de keukentafel zit.

Gianni doet er alles aan om het de dames naar de zin te maken en om ze bij elkaar te brengen. Hij fleemt, onderhandelt, is gematigd streng, luistert en praat met de dames en flirt zelfs met Marina. Maar bovenal respecteert hij de dames en behandelt ze als gewone mensen. Op Ferragosto komen de dames tot elkaar en krijgen ze het leuk met elkaar. Er ontstaat ook een rolverdeling. Valeria is de leider, Marina de gangmaker voor het plezier, Grazia degene die tegenstellingen overbrugt en Maria de stille kracht die respect afdwingt door haar kennis van eten en koken. Grazia eet alles wat volgens haar dieet verboden is en voelt zich uitstekend. Maria die licht dement is, komt los en neemt weer deel aan het gesprek.
Ze hebben de eerste dag al alles opgegeten, dus Gianni wordt erop uit gestuurd om in het volstrekt lege Rome te proberen voedsel te vinden, terwijl Valeria de tafel feestelijk dekt met het mooiste damast en het zilveren bestek uit de met fluweel bedekte cassette.

Met beperkte middelen wordt het een feestmaal, waar iedereen het reuze naar haar zin heeft. Dan komt het moment dat de zonen gebeld moeten worden. Als Gianni daarvan terug komt, is de stemming weg. Maar dan nemen de dames het initiatief. Eendrachtig zeggen ze Gianni dat ze willen blijven en het feest voortzetten. Een van de mooiste momenten is als de vier dames aan tafel opkijken naar de staande Gianni. Moeder Valeria met al haar moederlijk gezag, Grazia met geld in haar hand, Marina met haar meest verleidelijke glimlach en Maria in stille afwachting.
Gianni bezwijkt en zal het regelen met de zonen. Dan beginnen de onderhandelingen over wat ze die avond zullen eten. Tijdens de aftiteling zie je de vier dames fraai uitgedost met elkaar en Gianni swingen op muziek uit de grammofoon.

Pranzo di Ferragosto is een mooie en ontroerende film. De dames zijn werkelijk heel oud en spelen deels zichzelf. Ze hanteren hun eigen voornamen. Er was ook geen script, maar ze moesten improviseren binnen het kader van de scene. Dat is goed gelukt. De oude gerimpelde gezichten en handen zijn prachtig gefilmd, soms in extreme close up. De film straalt warmte, liefde voor oude mensen en enorme levensvreugde uit. Gianni zorgt niet voor de dames; hij leeft, geniet en lacht met hen. Hij brengt hen zo terug in hun menselijke waardigheid en spreekt hen aan op hun talenten, die ze dan ook weer volop gebruiken. Voor wie van oude mensen, Italië en/of eten houdt, is Pranzo di Ferragosto een geweldige film.

In dezelfde dagen dat ik de film opnieuw bekeek, stond het bericht in de krant dat er in verzorgingshuizen zo veel gepest wordt. De Nationale Ouderenbond pleit voor een ‘pestprotocol’ (ze zullen wel bedoelen een antipest protocol, want een ‘pestprotocol’ zou een protocol zijn hoe de medewerkers gestandaardiseerd bewoners horen te pesten).  Bij het Journaal item over dit onderwerp werden beelden getoond van een lange rij ouderen recht tegenover elkaar aan een plastic tafel. Logisch dat die mensen elkaar (of het personeel) gaan pesten. Andere mogelijkheden om hun talent in te zetten en hun energie te gebruiken, zijn er nauwelijks.
Dat los je niet op met een pestprotocol. Misschien is er in sommige verzorgingshuizen een beetje minder ‘zorgen voor’ en een beetje meer ‘leven met’ nodig.  Een beetje ‘Gusto di Gianni’ kan geen kwaad. Kijk naar deze film in plaats van een pestprotocol te maken. Dat levert meer op.