Medische zorg en cultuur

Datum:12-08-2010

Medische zorg en cultuur

Van de week vertelde een relatie mij over zijn ervaringen met de Franse gezondheidszorg. Die waren overigens goed, maar het gemak van voorschrijven van medicijnen was hem opgevallen.
Dat bracht me het boekje ‘Medicine and Culture’ van Lynn Payer (1996) in gedachte. Lynn Payer was journaliste en sociologe. Ze werkte in de USA en Frankrijk toen ze baarmoederhalskanker kreeg. Ze zocht hulp in beide medische systemen en ontdekte dat de opvattingen en behandelingen van hetzelfde probleem in beide landen anders was. Amerikaanse dokters stelden voor om baarmoeder en alles wat daarbij hoort geheel te verwijderen, dan kon er nooit meer een probleem zijn. Franse dokters wilden dat niet omdat daarmee de vrouwelijkheid wordt aangetast en stelden voor om alleen het zieke gedeelte weg te halen. Ik geloof dat Payer daarvoor gekozen heeft, maar dat weet ik niet zeker.

Vanuit haar achtergrond intrigeerde dit verschil haar en ze startte een vergelijkend onderzoek naar hoe culturele opvattingen medische behandelingen beïnvloeden. Ze vergeleek de USA, Engeland, Duitsland en Frankrijk. De gezondheidstoestand en de levensverwachting waren in die landen gelijk, maar de behandelingen waren geheel verschillend. Payer publiceerde haar boek in 1988 en bracht in 1996 een herziene versie uit, die nog steeds te koop is. Ze overleed in 2001 op 56 jarige leeftijd aan borstkanker. Haar eigen leven was medisch gezien dus niet zo gelukkig.

Haar boek is na al die tijd nog steeds waardevol en er is weinig veranderd. In de USA wordt het lichaam gezien als een machine; als er iets kapot is haal je het eruit en vervang je het als dat mogelijk is. In Duitsland gaat men uit van een sterke verbinding tussen lichaam en geest, waar ze in de USA geen boodschap aan hebben. Vooral bij vage klachten zijn de verschillen interessant. Als een Engelsman een vaag probleem heeft, denkt de dokter al snel dat het aan het darmstelsel en de stoelgang van de patiënt ligt en stemt daar de behandeling op af. Datzelfde probleem zal door een Franse dokter als een kwaal aan de lever gezien worden. In beide situaties zijn (verschillende) pillen de oplossing. Een Duitser daarentegen heeft dan ‘Herzschmerz’ en wordt naar een kuuroord gestuurd. De Amerikaan wordt helemaal nog niet behandeld, maar onderworpen aan steeds meer diagnostiek, tot de dokter ‘iets’ gevonden heeft, dat bij voorkeur door een operatie wordt opgelost.

Het boek geeft veel meer voorbeelden van verschillende culturele opvattingen die tot verschillende behandelingen leiden. Ondanks alle ontwikkelingen naar ‘evidence based medicine’ is genezen dus nog steeds ‘kunst’ en geen ‘kunde’.  Dat die cultuurverschillen er nog steeds zijn bewijst de discussie over de thuisbevalling, die in Nederland normaal gevonden wordt en in de USA bad medicine op het niveau van een ontwikkelingsland.

Het boek ‘Medicine and Culture, Varieties of Treatment in the USA, England, West-Germany and France’ is nog steeds de moeite van het lezen waard. Ik kan het iedereen aanraden.