Marktwerking

Datum:21-07-2010

Marktwerking

Dit artikel gaat niet over de richtingenstrijd over ‘marktwerking’ in de zorg. Het gaat over de echte markt, zo’n plein met kraampjes, waar marktkooplui hun waren proberen te verkopen.
Een markt waar overigens voor de zorg veel uit te leren is.

In het FD van 17 juli stond een artikel ‘Marktlui willen van regierol gemeenten af’. De marktkooplieden zijn ontevreden over de wijze waarop de gemeenten de markten bestieren. Ze kunnen het zelf beter. De Centrale Vereniging van Ambulante Handel (CVAH) vindt dat de overheid alleen maar handhaaft en daarmee de markt kapot maakt. Dat leidt volgens de CVAH tot een markt met een onevenwichtig aanbod, dat onaantrekkelijk is voor de consument. Er is te veel (goedkoop) textiel en te weinig verse waar op de markt, terwijl de bezoekers –volgens de CVAH- daarvoor naar de markt komen. Dat hebben ze aan bezoekers gevraagd, al maakt het artikel niet duidelijk hoe.

Volgens de CVAH hebben veel gemeenten geen oog voor het aanbod, handhaven ze alleen maar de vergunning en organiseren ze de markt niet goed. Daarom wil de CVAH dat marktkooplui zelf de markt gaan runnen. Dan komt er een evenwichtiger aanbod, wordt de markt beter georganiseerd en aantrekkelijker. Een vereniging moet dan per markt de organisatie regelen en de samenstelling van het marktaanbod, zodat er meer diversiteit in kramen komt. Ook moet die vereniging de kramenzetter (degene die de kramen neerzet en weghaalt; dat schijnt weer een aparte bedrijfstak te zijn) inhuren en de afvalverwerking regelen. De gemeente kan zich dan beperken tot het stellen van eisen aan de markt en daarop toezien. Er is een model ontwikkeld, waarmee nu geëxperimenteerd wordt op de Siermarkt en de Ten Kate markt, beide in Amsterdam. De eerste ervaringen zijn dat het aanbod aantrekkelijker voor de bezoekers wordt, maar dat de kosten (van de kraam en de afvalverwerking) voor de marktkoopman hoger worden.

Een interessant experiment. De CVAH wil:
– Dat de aanbieders zelf bepalen wie er op de markt actief zijn.
– Dat de aanbieders zelf de markt organiseren.
– Dat een aanbieder alleen mee kan doen als hij het juiste product verkoopt.
– Dat een aanbieder alleen mee mag doen als hij lid wordt van de vereniging.
– Dat de vereniging het inkoopbeleid (van marktzetter, afvalverwerking en schoonmaak) regelt.
– Dat de overheid zich beperkt tot het verlenen van vergunningen aan (de door de vereniging geselecteerde) aanbieders en het toezicht op het totaal van de markt.
Ik kan me zeer wel voorstellen, dat het model leidt tot een veel aantrekkelijker markt waar de consument baat bij heeft.
Maar het model staat wel haaks op de gebruikelijke opvattingen over werking van de markt. De aanbieders bepalen namelijk de markt, waarbij er sprake is van inperking van het aanbod. Dat leidt theoretisch tot inperking van de keuzevrijheid van de cliënt, hoewel de CVAH die in de praktijk juist groter wil maken. Het leidt in ieder geval tot een gesloten markt, waar nieuwe toetreders het moeilijk hebben en de concurrenten worden ingeperkt. Dat is boeiend: de markt wordt beter door inperking van de marktwerking en door inperking van de rol van de overheid.

Hoe zou dat in de zorg zijn? Stel je eens voor dat de NVZ en de NFU (de verenigingen van verkopers van aanbod op de cure markt) zouden stellen ‘Aanbieders ziekenhuiszorg willen af van regierol overheid’ en tegen de minister van VWS zouden zeggen ‘Houdt u nu maar op met regelen, want u begrijpt er niets van en u krijgt niets voor elkaar’. ‘Wij weten wat de patiënt nodig heeft en wij regelen het aanbod wel onder elkaar. We zorgen dat er geen overaanbod van onaantrekkelijke en overbodige behandelingen is, maar we leveren wel waar de patiënt behoefte aan heeft’. Ik zie het beide verenigingen –gezien hun interne verdeeldheid- nog niet doen, maar dat terzijde.
Een dergelijke opstelling zou onmiddellijk leiden tot ingrijpen van de NMa, die forse boetes zou uitdelen wegens belemmering van de mededinging. Er zou direct een spoeddebat in de Kamer komen en de media zouden er schande van spreken. Waarbij ongetwijfeld de suggestie aan de orde zou komen dat de actie bedoeld is om de inkomens van specialisten en bestuurders te verhogen. Uiteindelijk zou de overheid nieuwe regels en nieuw toezicht organiseren om te voorkomen dat de aanbieders de macht krijgen op de zorgmarkt. Of eigenlijk omgekeerd: om te voorkomen dat de overheid die (schijn)macht kwijtraakt.

De gemeenten zijn nog niet in opstand gekomen tegen het voorstel van de CVAH. Wat is het verschil?