Tompouce

Datum:24-01-2010

Tompouce

Mijn collega Ilona was jarig geweest en trakteerde afgelopen vrijdag tijdens onze C3 ontmoeting op van die ouderwetse tompouces. Later die ochtend kwamen we in gesprek over de mate waarin de raad van bestuur van een organisatie verbinding heeft met de werkvloer. Toen drong zich een prachtige metafoor met de tompouce op.

Sommige organisaties lijken op een tompouce. Alles is gebouwd op een stevige basis. Bij een tompouce is dat een rechthoek van bladerdeeg. Als je die weghaalt, stort de boel in. Toch is die basis nauwelijks zichtbaar door wat er allemaal bovenop zit. Zo voelen werkers in de zorg zich vaak ten opzichte van de lagen ‘boven’ hen.
De bovenste laag van de tompouce bestaat uit hetzelfde materiaal (bladerdeeg) dat aantrekkelijk is gemaakt door een kleurig suikerlaagje. Die suikerlaag moet zorgen dat er verkocht wordt. De kleur van de suikerlaag is bepalend voor de acceptatie van het geheel (denk maar eens aan die afgrijselijke tompouces met een oranje bovenlaag tijdens Koninginnedag). De kleuring die een raad van bestuur aan de organisatie geeft is in belangrijke mate bepalend voor de acceptatie bij stakeholders. Verschil met de tompouce is dat de raad van bestuur niet altijd van hetzelfde materiaal is als de basis.

Tussen beide lagen in zit een dikke laag banketbakkersroom met veel toevoegingen om de boel bij elkaar te houden. Als je hard op een tompouce drukt, druk je die middenlaag eruit. Als je het bovenblad van de tompouce snel verschuift, kan de tussenlaag niet meegaan en raakt de verbinding met de basis zoek. De parallel met de managementlagen tussen zorgverleners en raad van bestuur is evident.

Je kunt een tompouce alleen maar consumeren als je de toplaag en de tussenlaag van elkaar scheidt en apart opeet. De basis blijft dan kaal over en is na verwijdering van de rest niet meer zo aantrekkelijk om op te eten. Wanneer je gehoor zou geven aan de –bij politici en dokters- populaire kreet om al het management maar af te schaffen, is het goed om dat beeld van die onaantrekkelijke basis van de tompouce voor ogen te houden.

Niet alle organisaties lijken op een tompouce. Er zijn er ook veel met meer samenhang en verbinding tussen de delen van de organisatie. Daar dringt de metafoor van oma’s appeltaart zich op. Zo’n ouderwetse met strengen deeg over de appels heen en mooi afgelakt met eigeel. Basis en top zijn hier uit hetzelfde materiaal en door dat materiaal omringt via de korst van zandtaartdeeg om de taart heen). Taart en vulling vormen een geheel en zijn doordrongen van dezelfde smaken en geuren. Je eet de taart als geheel en hoeft hem niet eerst te deconstrueren.

Zo leidt patisserie tot een mooie metafoor met organisaties.
Gewetensvraag: is uw organisatie een appeltaart of een tompouce?