Het F woord in de gezondheidszorg
Datum:06-01-2010
Het F woord in de gezondheidszorg
‘Fusie’ is inmiddels het F woord van de gezondheidszorg. Zodra er iets gepubliceerd wordt over fusies in de zorg, worden er in de Tweede Kamer pogingen ondernomen om fusies te verbieden, ook al geeft de betreffende informatie geen enkele aanleiding tot die conclusie. Ik schreef er eerder over toen het RVZ rapport door Kamerleden werd afgewezen, ‘omdat het niet beantwoordde aan het onderbuikgevoel’. Nu is het weer zo ver. Naar aanleiding van een bericht in de Volkskrant over een ongepubliceerd rapport van de NMA over de prijs van heupoperaties na twee ziekenhuisfusies vraagt SP Kamerlid Leijten voor een onmiddellijke fusiestop voor ziekenhuizen en vraagt CDA Kamerlid De Vries “Bent u met de CDA-fractie van oordeel dat ziekenhuisfusies niet alleen de menselijke maat en keuzevrijheid aantasten, maar ook leiden tot minder concurrentie en dus hogere zorgkosten?”.
Het lijkt op het verhaal over de Romeinse senator Cato, die ieder debat in de Senaat afgesloten zou hebben met de zin ‘voorts ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden’. Zijn Leijten en De Vries de Cato’s van de Tweede Kamer als het over fusies in de zorg gaat?
Het rapport van de NMA is niet gepubliceerd. Het is opvallend dat de NMA zich stil houdt in deze discussie. Over het rapport is op de site van de NMA niets te vinden en de NMA reageert ook niet in de pers. Een logische reactie van de Tweede Kamerleden zou dus zijn om de minister om het rapport te vragen en hun oordeel op te schorten totdat ze het rapport hebben gelezen. Maar zo werkt het niet.
We kunnen nu slechts gissen of de NMA dit onderzocht heeft en of de conclusie in de Volkskrant juist is. Ook zou ik willen weten wat de conclusie van de NMA en wat de Volkskrant op basis daarvan zelf heeft geconcludeerd. Is het juist dat in de twee onderzochte gevallen de prijs van heupoperaties zijn gestegen en mag je de fusie daarvan de oorzaak noemen? Ik vraag het me af.
De vervolgconclusie van de Volkskrant dat beide gefuseerde ziekenhuizen zich als een regionaal monopolist (kunnen) gedragen, is -ook zonder het NMA onderzoek te kennen- aantoonbaar onjuist. In Rotterdam is –net als in Amsterdam en Den Haag- overcapaciteit aan ziekenhuizen. Een inwoner van Rotterdam kan voor een heupoperatie met bus, tram, metro of auto (op de fiets zou ook kunnen, maar lijkt me met een slechte heup lastig) naar het Maasstad Ziekenhuis, het Franciscus Gasthuis, het Ikazia ziekenhuis, het IJsselland ziekenhuis en het Vlietland ziekenhuis. Als hij iets verder wil reizen, kan hij naar het Groene Hart ziekenhuis in Gouda (met een poli in Nieuwerkerk). Erasmus MC/Havenziekenhuis kunnen dus geen regionaal monopolie hebben.
In het Gooi ligt dat iets anders, maar niet veel. Het ziekenhuis in Baarn, onderdeel van Meander Medisch Centrum, ligt voor een deel van de bewoners van Hilversum dichterbij dan beide locaties van TerGooi. Een ander deel van de inwoners van het Gooi is veel meer op Amsterdam georiënteerd, waar ook genoeg keuze uit ziekenhuizen is. Bovendien is Utrecht dichtbij. Hier heb je wel de auto nodig om een ziekenhuis te bereiken. Maar ook hier is een regionaal monopolie zeker niet aan de orde. De TerGooi ziekenhuizen geven zelfs op hun site een kaartje met alle ziekenhuizen in de buurt, waar je als patient uit kunt kiezen.
De publicatie in de Volkskrant geeft dus mijns inziens geen enkele reden om de minister te vragen ziekenhuisfusies te verbieden. Als Jan de Vries mij de hierboven geciteerde vraag zou stellen (wat hij terecht niet doet, want ik ben gelukkig geen minister) zou het antwoord ontkennend zijn. De voorbeelden geven geen aanleiding tot het oordeel dat ziekenhuisfusies de keuzevrijheid aantasten, leiden tot minder concurrentie en hogere zorgkosten. En wat die menselijke maat betreft; dat hangt niet van een fusie af, maar van de manier waarop de ontvangst en behandeling van patiënten is georganiseerd. Zo is er recent een lovende publicatie geweest (volgens mij in diezelfde Volkskrant) over de menselijke maat van het geboortecentrum op het dak van kolossale Erasmus MC. En zijn er omgekeerd afdelingen in kleinschalige ziekenhuizen, waar de patiënt zich als nummer behandeld voelt.
De Volkskrant en beide Kamerleden slaan dus volgens mij de plank mis als ze naar aanleiding van deze berichten het F woord weer uit de kast halen.