Is zorginnovatie planbaar? (3)
Datum: 29-05-2008
Is zorginnovatie planbaar? (3)
In deze laatste blog van een drieluik zal ik de oorspronkelijk vraagstukken uit het eerste blog oppakken:
Is een zorginnovatief concept zoals Eden Alternative ‘planbaar’, vanuit de top van de organisatie in te voeren? Onder welke condities? Op welke wijze?
Is een dergelijk concept zoals Eden vanuit de top van de organisatie in te voeren?I
In de case van het Zwitserse verpleeghuis is het concept vanuit de top van de organisatie ingevoerd, in de zin dat de top vierkant achter het concept stond en alle consequenties van de invoering wilde dragen. Top en leidinggevenden hebben dan ook als eersten in een training de principes van Eden ervaren. Ze hebben ook besproken en ervaren wat hun rol is. In de case is ook het belang van het ondersteunen van leidinggevenden aan de orde gekomen. Van leidinggevenden wordt gevraagd hun medewerkers met een niet aflatend enthousiasme te blijven stimuleren in hoe hulpeloosheid, verveling en eenzaamheid kunnen worden voorkomen. In menig veranderproces zie je echter dat de aandacht van de top (bestuurder en hoger management) verslapt als de eerste successen zijn geboekt. Dat is jammer. Want feitelijk begint dan pas de fase waarin dat wordt beoogd, al dan niet gaat beklijven.
Is het realiseren van een concept zoals Eden ‘planbaar’ in te voeren?
Tijdens het invoeringstraject is een aantal zaken ‘planbaar’: de planning van de trainingen van leidinggevenden, medewerkers en vrijwilligers. De informatie aan cliënten. Het levend houden van het invoeringstraject door het vertellen van verhalen etc. Van een planbaar top down implementatie is echter geen sprake omdat de bewoners en de medewerkers in hun dagelijkse omgang met elkaar invulling aan zorg (in brede zin) geven. Eden is nooit af. Eden kent geen vast stramien: ‘zo moet het’. Het blijft een niet aflatend zoekproces, dat zich in de genen van de organisatie gaat nestelen.
Onder welke condities is een concept zoals Eden in te voeren?
Opvallend in de Zwitserse case is, dat leidinggevenden, medewerkers en bewoners op zoek waren naar nieuwe wegen. Er was behoefte aan een concept. Eden viel op vruchtbare bodem en kon groeien en bloeien. Daarnaast vertelde Willy Dekker dat de basis van de organisatie op orde was, zich uitend in bijvoorbeeld stabiele teams met een leidinggevende en een gezonde financiële positie. Toch is bekend dat een dergelijke gezonde uitgangssituatie niet noodzakelijk is. Het paradepaardje van Planetree, het ziekenhuis Griffin, was in slechte toestand toen met Planetree is begonnen (hoog ziekteverzuim, lage klanttevredenheid en een slechte financiële positie). Daar heeft invoering van Planetree juist bevorderd dat het ziekenhuis uit het dal kwam. Het ziekenhuis St Charles Medical Center in Oregon kent een zelfde historie: zorginnovatie heeft ook dit ziekenhuis tot grote hoogten doen stijgen. Beide ziekenhuizen hebben overigens als kenmerk dat zij reeds een lange periode een sterke bestuurder hebben. Sterk leiderschap speelt dus ook een belangrijke rol.
Op welke wijze is een concept zoals Eden in te voeren?
De Zwitserse case laat zien dat een richtinggevend kader (een zorginhoudelijke visie) belangrijk is voor alle betrokkenen. Daar was ook behoefte aan. Dat kader zal eigen gemaakt moeten worden. Daarom is bij de invoering training een belangrijk element. In het tweede blog is uitgebreider stilgestaan bij punten die belangrijk zijn bij het beklijven van het concept, kort voorwoord: (1) steun voor medewerkers en leidinggevenden, (2) raadplegen/inbreng van cliënten en (3) intensieve dialoog.
Al met al valt te concluderen dat de invoering van een zorgconcept zoals Eden Alternative maar in beperkte mate planbaar is. De kracht zit in het consequent en continu als medewerker, cliënt & familie, leidinggevende en vrijwilliger bewust bezig zijn met de waarden en principes die Eden vertegenwoordigen.
Voor het maken van deze 3 weblogs over zorginnovatie en Eden Alternative heb ik gebruik gemaakt van de ingrediënten uit een interessant gesprek dat ik begin mei met Willy Dekker in Zwitserland had. Willy is een Nederlandse verpleegkundige die reeds jaren in Zwitserland woont. Zij heeft de introductie van Eden en het werken met de Eden-principes gedurende 8 jaar meegemaakt.
Ik wil Willy hartelijk danken voor haar inspirerende en enthousiaste bijdrage!