Bestuurders zijn geen ondernemers
Datum: 21-02-2012
Bestuurders zijn geen ondernemers
Vanmorgen stond er een uitgebreid verhaal in de Volkskrant over Eric Staal van Vestia. Het is boeiend om te lezen hoe iemand alle weerstand om zich heen weg organiseert en daardoor absolute macht krijgt. Maar daarover een andere keer. In het artikel staat een paar keer dat Staal ‘ondernemer’ was, die risico’s nam. Dat hoor je vaker als het om bazen van grote organisaties gaat. Het wordt waarderend geschreven zolang de man bewonderd wordt en misprijzend als hij te grote risico’s nam. Van der Hoeven, Groenink en al die andere gevallen helden, werden in hun hoogtijdagen als ‘ondernemers’ beschreven.
Laten we nu eens ophouden met deze onzin. Een ondernemer is iemand die voor eigen rekening en risico handelt. Heeft hij succes, dan wordt hij rijk. Heeft hij geen succes of neemt hij te veel risico’s, dan wordt hij arm of gaat failliet. Een ondernemer voelt direct het gevolg van onverantwoorde beslissingen. Dan hebben zijn vrouw en kinderen niet te eten, moet hij zijn huis en zaak verkopen en vaak nog jaren lang schulden afbetalen. Dat is een belangrijke drijfveer om geen onverantwoorde dingen te doen.
Niets van dit alles bij Staal en andere bestuurders van banken, woningcorporaties, ziekenhuizen en beursgenoteerde ondernemingen. Dat zijn zeer goed betaalde werknemers met veel zekerheden. Ze vieren feest en lopen risico met het geld van anderen. Wordt dat geld verspeeld, dan nemen zij met een mooie regeling afscheid. Ze hoeven hun villa op Bonaire (Staal) of hun landgoed in Nederland (Groenink) niet te verkopen en er is voldoende geld om hun (tweede of derde) vrouw en kinderen te voeden. Rijkman Groenink vond dit zo vanzelfsprekend, dat hij in een praatprogramma op televisie iedereen aanraadde om miljonair te worden. Dat gaat die pizzabakker, die te veel risico nam, echt niet lukken.
Ondernemers hebben de lusten en de lasten van hun eigen risicovolle beslissingen. Bestuursvoorzitters hebben de lusten en vinden dat ze daar vanwege hun voortreffelijkheid ook recht op hebben. Maar ze lopen weg voor de lasten. Die ondervinden ze alleen doordat ze hun baan kwijt raken, reputatieschade oplopen of veroordeeld worden voor bestuurdersaansprakelijkheid. Dat laatste gebeurt (te) weinig. De reputatieschade is snel vergeten en een paar jaar later begint de betreffende persoon aan een mooie volgende carrière als investeerder, toezichthouder of adviseur. Slechts weinigen in de goot of straatarm, wat echte ondernemers wel overkomt.
Ondernemers zijn meestal geen goede bestuurders. Bestuurders zijn nooit ondernemers. They don’t feel the pain’ om met een rocknummer uit 1994 te spreken. Dat verklaart voor een deel waarom telkens weer bestuurders onverantwoorde risico’s nemen. We moeten bestuurders beschouwen en behandelen naar wat ze werkelijk zijn: de hoogste en (meestal) duurst betaalde werknemers van een organisatie. Dat is een zeer respectabele aanstelling, maar ook niets meer dan dat. Laat het ondernemen over aan mensen die in onzekerheid kunnen leven en persoonlijke risico’s durven nemen.