Commissies als onderdeel van de opleiding van ervaren toezichthouders
Door Jef Hendrickx
Ervaring met toezicht is wenselijk dan wel vereist in veel vacatures voor toezichthouders. Op zich is logisch en begrijpelijk dat veel organisaties ervaren toezichthouders willen. Als toezichthouder sta je op een zekere afstand van de organisatie waar je toezicht op houdt. Het voordeel is dat je met een heldere blik naar de organisatie kan kijken. Tegelijkertijd is de grootste uitdaging om voldoende inzicht te hebben en afstand tot een organisatie is niet noodzakelijk een voordeel. Dan helpt het toezichthouders dat ze op hun ervaring kunnen terugvallen en bepaalde patronen herkennen. De wens om ervaren toezichthouders aan te trekken is wel terecht.
Als in veel vacatures ervaring vereist is, hoe bouw je dan ervaring op als toezichthouder? Veel toezichthouders startte hun carrière als bestuurder. Je ziet dit ook terug in de vacatures voor toezichthouders. Als je geen ervaring als toezichthouder hebt, ben je vaak met bestuurderservaring wel een volwaardige kandidaat. Een andere mogelijkheid om ervaring op te doen is een stage bij een raad van toezicht. Steeds meer raden van toezicht benutten deze mogelijkheid om nieuwe toezichthouders aan te trekken. Toch hangt het vaak van de organisatie af hoe deze stage verloopt. Ben je als stagiair een bijna volwaardig lid van het team of ben je het vijfde wiel aan de wagen die voor het verslag en de koffie zorgt. Beide scenario’s en alles wat ertussen ligt zijn realiteit.
In een wereld waar veranderingen steeds sneller gaan, is het voor organisaties steeds uitdagender om toezicht goed te organiseren. Aanvullende expertise is dan altijd welkom maar hoe doe je dit dan beter? Door gebruik te maken van de bestaande structuren en mogelijkheden: commissies.
Raden van toezicht kunnen zich laten ondersteunen door commissies. Uit een onderzoek van 100 recente vacatures voor toezichthouders in Nederland blijkt dat meer dan 80% van de organisaties al commissies heeft die de toezichthouders ondersteunen. Het doel van deze commissies is het adviseren van de raad van toezicht over allerlei zaken zoals financiën, risico’s, remuneratie van bestuurders etc. De commissies bereiden een advies voor en de raad van toezicht volgt het advies of beslist iets anders.
Deze commissies zijn heel vaak samengesteld uit toezichthouders. Er is echter geen algemene wettelijke bepaling dat commissies enkel uit toezichthouders mogen bestaan. Voor sommige sectoren is er specifieke wetgeving maar vaak ook niet. Deze interpretatie biedt heel wat mogelijkheden om talent aan te trekken. Als onervaren toezichthouder kan je door lid te worden van bijvoorbeeld een auditcommissie ervaring op doen in contacten met de accountant. Tegelijkertijd leer je in een commissie de organisatie en de toezichthouders al beter kennen. Zo heb je een duidelijker beeld van wat er van jou als eventueel toekomstig toezichthouder verwacht wordt.
Ook voor de organisatie zijn er heel wat voordelen bij deze aanpak. Commissies worden een manier om talent aan te trekken als adviseurs van de toezichthouders. Niet ieder commissielid moet doorstromen naar de raad van toezicht. De competenties van de bestaande toezichthouders kunnen aangevuld worden door commissieleden zonder de werking van de raad van toezicht complexer te maken. En tegelijkertijd kunnen toezichthouders hun opvolging beter voorbereiden.
Daarom een warme oproep aan organisaties om commissies niet alleen te gebruiken om de interne werking van toezicht efficiënter te maken maar ze ook te gebruiken om bijkomende expertise en talent aan te trekken en zo de toekomst te versterken.