De avonturen van Gover en Nance (4) Machiavelli

Datum: 22-11-2008

De avonturen van Gover en Nance (4) Machiavelli

‘Wat een heerlijke tijd’. Nicolaas komt handenwrijvend de winkel binnenlopen. Nance is alleen, want Gover is op pad voor het inkopen van materiaal voor de waardencatalogus van Guusje Ter Horst. ‘Schat, ik geniet van de eerste sneeuw en van alle machiavelliaanse spelletjes, die er gespeeld worden. Doe mij maar een kopje koffie met een vieux ernaast’.

Nance heeft er een hekel aan als Nicolaas haar ‘schat’ noemt. Hij heeft haar ooit geprobeerd te versieren en toen dat niet lukte zodanige informatie over haar verspreid dat haar vriendje haar liet vallen. Maar Nicolaas is een goede klant. Hij is een verre nazaat van Nicolo Machiavelli. Net als zijn voorvader is hij herenboer en becommentarieert hij vanuit zijn herenboerderij in Drenthe het politieke spel. Gover kan het beter vinden met Nicolaas dan Nance. Toch is het interessant om met Nicolaas in dialoog te gaan, juist omdat hij en Nance er zo verschillend over denken. Nance maakt twee koppen koffie en schenk een vieux in. “Ga zitten Nick en vertel waarom je het zo leuk vindt’. Ze schuiven aan aan de tafel achterin de winkel bij de open haard. (De winkel heeft alle moderne gemakken, maar Gover en Nance stoken ’s winters de open haard ‘om een goed gesprek mogelijk te maken’.)

‘Ik geniet ervan dat de huidige politici zo goed de suggesties van mijn voorvader opvolgen’ steek Nick van wal. ‘Hoe Obama die Hillary Clinton onschadelijk maakt. Als ze minister van Buitenlandse zaken wordt, moeten zij en Bill al hun louche investeringen en twijfelachtige relaties opgeven. En ze kan geen oppositie vanuit de senaat tegen Obama voeren noch over vier jaar proberen de zittende president te verslaan. En Barack kan haar de schuld geven als zijn politiek in Afghanistan of Irak mislukt. Ik voorspel dat hij haar dan ontslaat op een moment waar ze politiek machteloos is geworden. Briljant! Een dei Medici had het hem niet nagedaan. Hij heeft ‘Il Principe’ van mijn voorvader Nicolo goed gelezen’. Nicolaas’ ogen glinsteren en hij maakt enthousiaste handgebaren, waarmee hij zijn vieux omslaat.

‘Maar dat is toch niet netjes’ werpt Nance tegen, terwijl ze de vieux opdept. ‘Barack Obama heeft toch juist gewonnen omdat hij verandering wil en een net mens is’. ‘Nette mensen gaan niet in de politiek’ zegt Nicolaas stellig. ‘Als je in de politiek wilt overleven, moet je geen nette governance code volgen, maar de overlevingsregels van mijn oud-oud-oom als code hanteren. Dan moet je erop uit zijn je tegenstander uit te schakelen. Dat doe je door hem te doden of door hem van je afhankelijk te maken. Letterlijk doden, doen we niet meer in een democratie, maar figuurlijk wel’.

‘Maar Obama steekt magertjes af bij Wouter Bos. Die man speelt het machiavelliaanse spel werkelijk meesterlijk’. Nick is niet meer te stoppen in zijn enthousiasme. Nance nipt haar koffie en besluit eerst maar eens te luisteren. ‘Eerst weet Bos de grote redder in de kredietcrisis te worden met Balkenende als een soort wethouder Hekking in de zijlijn. Dan informeert hij Balkenende niet over de sollicitatie van Aboutaleb voor Rotterdam, waardoor het CDA niet bijtijds een tegenactie kan neerzetten. Hij bereidt de val van Vogelaar voor tijdens haar afwezigheid en reduceert de fractievoorzitter en de partijvoorzitter daarbij tot sidekicks. Hij houdt het vertrek van Vogelaar buiten de kabinetsvergadering en buiten de Tweede Kamer, zodat niemand inzicht krijgt in de werkelijke motieven. Bos heeft allang gezien dat volgende verkiezingen of over economie of over integratie of over normen en waarden gaan. De economie heeft hij in zijn zak, het integratiedebat trekt hij naar zich toe. En op normen en waarden zet hij Guusje ter Horst aan het werk. Loopt ze vast, dan is het haar schuld. Wordt het een succes, dan claimt Wouter dat. Werkelijk heel slim. En JP heeft op geen enkele manier tegengas.
Maar zijn echte meesterzet deed Bos vrijdag door Gerrit Zalm te benoemen als topman van de genationaliseerde ABNAmro/Fortis bank. Zo maakt hij Zalm onschadelijk op een vergelijkbare manier als Obama dat met Clinton doet. Zalm kan geen publieke kritiek hebben op de hand die hem voedt, dus commentaar op het begrotingsbeleid van zijn opvolger is van de baan. Maar wat ik nog veel knapper vind is dat Bos hiermee een signaal afgeeft dat hij niet op de oude sociaaldemocratische toer van nationaliseren zit. Zalm is een verklaard tegenstander van overheidsbedrijven. Hij heeft in zijn tijd veel kroonjuwelen verkocht en baalt, denk ik, nog steeds dat het met Schiphol niet is gelukt. Zo’n man aan de top van de nieuwe ABNAmro Bank zal er alles aan doen om de bank weer zo snel mogelijk in private handen te doen overgaan. Ik ben benieuwd wat de volgende zet van Wouter Bos is. Die man kan nog heel ver komen’.

Nick is inmiddels buiten adem en pauzeert even voor een slok koffie. ‘Wat heb je toch een bijzondere manier van de wereld beschouwen, Nick’ begint Nance. ‘Ik kijk er heel anders tegen aan. Een mens hoort toch fatsoenlijk te zijn en het goede voorbeeld te geven. Ik vind de manier waarop Ellen Vogelaar gedropt is onfatsoenlijk en ik vind het onterecht, want zij was tenminste genuanceerd in het integratiedebat. Het gaat toch helemaal mis met de wereld als iedereen zo handelt als jij beschrijft. Er zijn toch allerlei mensen die zich wel fatsoenlijk gedragen en inzetten voor de medemens. Kijk maar eens naar allerlei milieu- en mensenrechten organisaties’. ‘Ik wil je niet teleurstellen, schat, maar de topman van Greenpeace is een paar jaar geleden weggestuurd omdat hij zich als een dictator gedroeg en Foster Parents Plan heeft haar naam moeten veranderen om de schijn van fraude en zelfverrijking weg te nemen’ reageert Nick. ‘Jij en ik worden het nooit eens. En dat is maar goed ook. Ik waardeer je ethische kijk op de maatschappij en je opvattingen over fatsoen. Ik ben blij dat er mensen zoals jij zijn en dat die het goede in de mens blijven zien. Blijf dat vooral doen. Mijn werkelijkheid is die van het politieke machtsspel. En daar gelden andere regels, of je het nu wilt of niet. Mij helpt het om de wereld te begrijpen en te accepteren door er machiavelliaans naar te kijken. Niet dat ik het eens ben met het spel of het zelf zou willen spelen, maar het is een fascinerende sport om naar te kijken’.

Nance schenkt nog maar eens koffie in. Zij en Nick worden het toch nooit eens. Maar het blijft boeiend om Nick’s wereldbeeld te horen. Al gaan Nance’s nekharen steeds overeind staan, ze leert er wel veel van.