De Toestand van de Zorg 14-11-2010

Datum: 14-11-2010

De Toestand van de Zorg 14-11-2010

Deze week in de Toestand van de Zorg
– Het debuut van de bewindsvrouwen van VMS
– De afschaffing van het budgetsysteem voor ziekenhuizen
– De rollator roulette
– De NVZ tegen VWS over de budgetkorting
– De zorgmarkt
– De checklist voor operaties
– Een vervolg op de beschouwing over verloskunde vorige week
– Een slecht programma van Rondom 10 over de zorg
– Is de zorg in Nederland slecht?
– Is de zorg in Nederland duur?
– Wie betaalt de zorg eigenlijk?

Debuut bewindsvrouwen VWS
Edith Schippers en Marlies Veldhuijzen van Zanten hadden als minister en staatssecretaris deze week hun debuut in de Tweede Kamer bij de begrotingsbehandeling van VWS. Ze hebben zich redelijk staande gehouden tegenover alle populistische hobby’s van Kamerleden. De PvdA was weer tegen marktwerking en voor inkomensafhankelijke premie, de SP wil de salarissen van de zorgbestuurders aanpakken, het CDA wil geen korting op het PGB en de PVV wil dat de rollator in het pakket blijft. Politici roepen voortdurend dat het helemaal anders moet met de zorg, maar dit is het niveau, waarop ze de begroting behandelen.

Afschaffen budgetsysteem
Gelukkig hield Schippers voet bij stuk bij het afschaffen van het budgetsysteem. Ze wil zo snel mogelijk af van het oude systeem van ziekenhuisfinanciering en in 2012 al volledig overstappen op beloning naar prestaties. Schippers vermeed de term ‘marktwerking’ waarmee ze schoten voor open doel van de PvdA en de SP voorkwam. Ze hield de vertragingstactiek (onderzoek doen) van Eelke van der Veen (PvdA) af. Dat houdt alleen maar op en Schippers wil snel af van de onwerkbare situatie met de combinatie van twee systemen. Heel wijs. Schippers wil ook investeerders in de zorg toestaan en het hen mogelijk maken om –onder bepaalde condities- winst te maken. Ook heel verstandig.

Rollator roulette
Minder verstandig vond ik haar antwoord op de wens van een Kamermeerderheid om de rollator weer in het basispakket op te nemen. Dat kan volgens Schippers niet om administratieve redenen in 2011, maar kan voor 2012 overwogen worden. Houd toch op met dit zwalkende beleid en maak een echte keuze. Of je vindt dat de burger dit soort voorzieningen zelf moet betalen of niet, maar je vindt niet ieder jaar wat anders. Klink heeft op advies van het CVZ besloten tot een beperking van het basispakket (waaronder het niet vergoeden van de rollator). Dat is voor de zomer door de vorige Tweede Kamer goedgekeurd en door iedereen doorgevoerd. Dan kun je daar nu niet op terugkomen en suggesties wekken dat je het weer wilt veranderen. Dat is de ‘onbetrouwbare overheid’ waar Rutte vanaf wil.

Het effect is al zichtbaar. Er worden nu rollators gehamsterd. Het aantal aanvragen is drie keer zo hoog (1500 tegen 500) als in andere jaren. Dus worden er nu onnodige rollators aangevraagd, die in de kast verdwijnen ‘voor het geval we hem in 2011 nodig hebben’. En als de rollator in 2012 weer in het pakket komt, krijg je een vergelijkbare inhaalvraag. Zo maak je de zorg onnodig duurder en bevorder je de verspilling. Het gedoe om die rollator kost meer dan die dingen zelf.
Laat de rollator maar uit het pakket. Dat kan iedereen best zelf betalen, zeker als er een goede tweedehands markt komt (die er nu door dat de rollator ‘gratis’ in het pakket zit, niet is).

Budgetkorting ziekenhuizen
De NVZ heeft in hoger beroep het proces tegen de Staat over de budgetkorting voor 2011 verloren. VWS mag van het Gerechtshof een korting van € 549 miljoen opleggen om de overschrijding van de ‘budgetten’ over 2009 te compenseren. De NVZ zal ongetwijfeld in cassatie bij de Hoge Raad gaan, maar nu al klagen ziekenhuizen steen en been.
Veel ziekenhuizen lijken er geen rekening mee gehouden te hebben dat de juridische procedure verloren zou worden en hebben niet op de bezuiniging geanticipeerd. Er zijn weinig plannen en sommige bestuurders etaleren hun paniek in de krant. Dat is niet slim en getuigt niet van vooruitziend beleid.

Schippers heeft tot nu toe de lijn van Klink volgehouden; ze kan ook weinig anders. Maar deze korting staat wel haaks op het beleid over het afschaffen van het budgetsysteem, die ze in de Kamer heeft aangekondigd. Dat wordt nog een lastige spagaat.
Overigens was ook in 2009 de korting van Klink onterecht. Als je als overheid de prijs overlaat aan de markt (ziekenhuis en verzekeraar) en niet het volume begrenst door wachtlijsten toe te staan, dan kun je niet ingrijpen als het totale bedrag wat het gevolg is van prijs maal volume je eigen gewenste uitkomst overschrijdt. En dat is wat VWS doet.
Daarnaast staan volgens mij de verkeerde partijen voor de rechter. Het had of ziekenhuizen versus verzekeraars of verzekeraars versus Staat moeten zijn. Ik kom hier in een andere blog nog weleens op terug.

De zorgmarkt
Kim Putters betoogde maandag in het FD dat de zorg geen ideale markt is. Volgens mij bestaan ideale markten niet en moeten we ophouden de situatie van de zorg te verbijzonderen. Zie mijn blog van afgelopen woensdag.

Checklist operaties
Er was veel stennis en volksmennerij over een onderzoek van het AMC naar een checklist voor operaties. Zie mijn blog van afgelopen vrijdag.

Verloskunde
Vorige week liet ik mijn licht schijnen op de verloskundige zorg naar aanleiding van publicaties over het verschil in kindersterfte bij verschillende soorten bevallingen. Inmiddels komt er steeds meer kritiek op het onderzoek, dat tot deze publiciteit leidde. Wetenschappers vechten de kwaliteit van het onderzoek aan. Raymond de Vries en Marianne Nieuwenhuize doen niet alleen dat in Opinie & Debat van NRC Handelsblad van 13 november. Ze wijzen er met de metafoor (van het verwaaien van de veren van een kussen) ook op dat het kwaad al is geschied en dat er niet meer objectief naar het probleem gekeken kan worden. Dat sluit aan bij wat ik vrijdag over de checklist operaties schreef. Op basis van één publicatie neemt iedereen een standpunt in, zonder dat er verder bekeken kan worden of de conclusie wel algemeen geldig is. De Vries en Nieuwenhuize eindigen met de vaststelling dat de kern is een strijd om de macht tussen gynaecologen en verloskundigen. Dat schreef ik al twee jaar geleden in een blog over dit onderwerp. Het verschil is dat zij de schuld aan de gynaecologen geven en ik vind dat beide beroepsgroepen zich schuldig maken aan deze strijd.

Rondom 10
Volksmennerij was ook waar het programma Rondom 10 gisterenavond aan leed. Het begint al met de aankondiging ‘De Zorg als Brekebeentje’. Daarna volgt de bekende leugen dat ‘de overheid’ 60 miljard uitgeeft aan de zorg. Dat betaalt de overheid niet, die 60 miljard worden voor ¾ opgebracht door de burger en de werkgever. Maar de toon is gezet. Die 60 miljard zal volgens de presentatrice Ghislaine Plag ‘in enkele jaren’ ‘met een beetje pech’ stijgen tot 90 miljard.
En dus is de vraag van Rondom 10: ‘Hoe krijgen we de zorg weer gezond?’
In ieder geval niet met dit soort desinformatie. Vanaf het begin (een meneer van 85, die zijn aanvullende verzekering heeft opgezegd) is de verwarring compleet. De vraag hoe we de totale kosten van de zorg in de hand houden komt nauwelijks aan bod. Het gaat steeds over wie het moet betalen. Er is volop ruimte alle vooroordelen uit te wisselen. Aan het eind is de zorg nog steeds niet gezond (als deze al ziek was) en is de verwarring compleet.

Bij de zorg is steeds de vraag naar kwaliteit, professionaliteit en beheersing van kosten. Bij de publieke omroep is dat kennelijk anders. Rondom 10 van afgelopen zaterdag voldoet mijns inziens niet aan de eisen van professionaliteit en kwaliteit die aan een informatief programma van de publieke omroep moeten gelden. Als we het dan toch over collectieve middelen hebben, moet er belastinggeld uitgegeven worden aan de publieke omroep om dit soort slechte programma’s te maken? Je kunt beter een boek lezen.

Is de zorg in Nederland slecht?
De zorg is geen brekebeentje. De curatieve zorg in Nederland (waar dit programma over ging) komt steevast in internationale vergelijking hoog in de ranglijst naar kwaliteit en laag in de kosten, dus de verhouding kosten/kwaliteit van de ziekenhuiszorg is veel beter dan die in veel andere Westerse landen. Het kan altijd beter, maar dat de curatieve zorg slecht is en/of te veel kost is onjuist. De care komt er in vergelijking met andere landen minder goed af, maar daar zit Nederland toch ook meestal in de top tien van goede zorg, al is de vergelijkbaarheid hier minder goed, omdat een groot deel van onze AWBZ zorg elders niet als gezondheidszorg geregistreerd wordt. De zorg als een probleem voorstellen is dus onjuist.

Is de zorg duur?
Op de ranglijsten van het percentage van het BBP dat landen uitgeven aan hun zorg staat Nederland op de zesde plaats. Volgens de OECD geven we 9% van ons BNP uit aan gezondheidszorg. Volgens het CBS 12%, maar die tellen veel meer mee. Het CBS gaat ook uit van 78 miljard aan zorgkosten en de OECD van de eerder genoemde 60 miljard. Het ‘Rondom 10’ getal voor zorgkosten is 9% van het BBP. Is dat veel of weinig? Ik vind het voor een hoogontwikkeld land als Nederland niet veel.
Bovendien staan tegenover die kosten opbrengsten. Volgens Marc Pomp in zijn recente boek levert 1 euro geld in de zorg 1,30 euro op als baten, dus 30% rendement.

Wie betaalt?
Het echte probleem is volgens mij wie de zorg betaalt. Alle ‘bezuinigingen’ van de overheid op het collectieve deel van de zorgkosten betekenen niet dat er minder aan zorg wordt uitgegeven, maar dat een ander betaalt. Daar gaan alle pakket discussies over, betaalt de burger zelf of is hij ervoor verzekerd. Daar gaan ook alle solidariteitdiscussies over: moet de rijke meer betalen? Moet iemand met slechte leefgewoonten meer betalen? Moet ik met mijn AOW meebetalen aan kraamzorg en IVF? Moet ik als jongere zo veel betalen om die oudjes in leven te houden?
Rondom 10 ging daar ook over. Niet ‘hoe kan het goedkoper’, maar ‘laat een ander maar betalen of (salaris) inleveren’.