De Toestand van de Zorg 24-10-2010

Datum: 24-10-2010

De Toestand van de Zorg 24-10-2010

Het nieuws over de zorg in de afgelopen week geeft mij aanleiding om te reflecteren op:
– De lobbyorganisaties in de zorg.
– De voorgenomen benoeming van Frank de Grave tot superlobbyer voor de Orde.
– De positie van de NZa.
– De samenwerking tussen Vlietland en DSW.
– De gevaren in de ouderenzorg.
– De criteria voor de kwaliteit van behandeling.
– Marktwerking in de GGZ.

Lobbyorganisaties in de zorg
Tony Lamping heeft onderzoek gedaan naar de macht van lobbyorganisaties in zorg. Ik schreef daar woensdag al een blog over. De rel die ik er over verwachtte is tot nu toe uitgebleven, misschien door de discussie over het Zweedse paspoort van de staatssecretaris van VWS.
Ik volsta daarom met verwijzen naar mijn eerdere blog.

Frank de Grave
De Orde van Medisch Specialisten is van plan Frank de Grave aan te stellen als voorzitter van het bestuur. Hij wordt daarmee dus het boegbeeld en de superlobbyer voor de lobby van medisch specialisten. Ik veronderstel dat de OMS hoopt daarmee meer macht in Den Haag te krijgen.
Ik vind deze benoeming fundamenteel onjuist en getuigen van slechte governance. Ik snap niet dat De Grave dit wil, maar nog minder dat hij het mag. Frank de Grave was tot 15 maart 2009 voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De NZa is een van de belangrijkste tegenspelers van de OMS. NZa en OMS treffen elkaar regelmatig in de rechtszaal. Het moet dan toch niet kunnen dat iemand na 18 maanden overloopt naar het andere kamp. De Grave beschikt over allerlei vertrouwelijke informatie uit zijn periode bij de NZa, die hij bij de OMS tegen de NZa kan gebruiken en hij kent ongetwijfeld de juiste mensen in het gebouw in Rijnsweerd.

In de EU is kort geleden een rel ontstaan, omdat voormalige eurocommissarissen zich voor veel geld lieten inhuren door lobby organisaties. Daar zijn regels voor, maar Barosso wil die verder aanscherpen, om dit soort overstappen moeilijker te maken en daarmee de belangen van de EU te beschermen. In Nederland hebben we daar kennelijk geen regels voor. In dit overgereguleerde land met de opgeheven vinger kan:
– een voormalig minister van Financiën (Zalm) bestuurslid worden van een louche bank en daarna als redder binnengehaald worden bij een disfunctionerende bank;
– een andere minister van Financiën (Bos) bij een adviesbureau gaan werken en zijn hele netwerk op straat leggen;
– een voormalig premier (Kok) commissaris zijn bij organisaties die de ‘exhibitionistische zelfverrijking’ toestaan, die hij eerst zo veroordeelde
– een ex politicus (De Grave) na een mooie baan bij een ZBO eerst bij diezelfde louche bank gaan werken en dus nu zijn kennis gebruiken om het diezelfde ZBO moeilijk te maken.
Het wordt hoog tijd dat de ethische opvattingen van ex politici verbeterd worden en dat voor dit soort belangenconflicten spelregels worden opgesteld. Zeker zo lang politici steeds met opgeheven vinger anderen de les lezen. Een typisch voorbeeld van de splinter en de balk (En wat ziet gij den splinter, die in het oog uws broeders is, maar den balk, die in uw oog is, merkt gij niet?; Matheus 7:3).

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
De NZa was zelf ook op twee manieren in het nieuws. Zij ontmoet groot wantrouwen bij de professionals in de zorg. Slechts 8% van de professionals zegt vertrouwen in de NZa te hebben. Dat is wel heel weinig voor een ZBO dat als marktmeester op moet treden. Een weekmarkt, waar de marktmeester slechts door 8% van de marktkooplui vertrouwd wordt, zou snel het veld moeten ruimen. De NZa is natuurlijk wel een beetje de kop van jut, want zij voert uit wat VWS wil. Een deel van de ergernis over de NZa moet zich dus eigenlijk richten op VWS. Maar er is toch wel een probleem dat aandacht behoeft.

Misschien wordt het probleem op een andere manier opgelost. Er gaan steeds meer stemmen op om NMa, OPTa, NZa en de nog op te richten Consumentenautoriteit te laten fuseren. Baarsma en Snoep hebben daarover een behartigenswaardig artikel in het FD geschreven. Het lijkt me een uitstekend idee om zo te snoeien in het woud van toezichthoudende organisaties. Zeker omdat de grenzen tussen NZa en NMa voortdurend onder druk staan en er mijns inziens –zeker rond fusies- veel onnodig dubbel werk gebeurt. Bovendien kan zo’n nieuwe club dan gelijk werken aan een goede mix van vertrouwen en gezag.

DSW en Vlietland
De NMa kwam deze week ook in een bijzondere positie. DSW en het Vlietland ziekenhuis hebben geconcludeerd dat ze geen vergunning aan hoeven te vragen voor de samenwerking in de Coöperatie Vlietland omdat DSW geen zeggenschap krijgt over het ziekenhuis. De NMa is onduidelijk. Zij zegt niet of er sprake is van zeggenschap van DSW over het ziekenhuis, maar dat als die zeggenschap er is, er dan een vergunning nodig is. Een rare en onduidelijke opstelling, die ver af staat van de opstelling van de NMA over de fusie tussen de Zeeuwse ziekenhuizen, waar Kalbfleisch zijn oordeel al klaar had, voordat het dossier behandeld was.

Een mooie testcase voor de nieuwe minister. Een van de hobby’s van Edith Schippers is immers juist het tegengaan van samenwerking tussen verzekeraar en ziekenhuis. Zij heeft zich in de Kamer stevig verzet tegen de coöperatie Vlietland en in het regeerakkoord een verbod op ‘fusie’ tussen ziekenhuis en verzekeraar laten opnemen. Dat gaat nog veel strijd opleveren, waarbij de essentiële vraag natuurlijk is, wat je onder een fusie verstaat. Juridisch is er alleen sprake van een fusie als de onderlinge waarborgmaatschappij DSW U.A. in de stichting Vlietland Ziekenhuis in één nieuwe rechtspersoon opgaan. En dat zijn ze niet van plan. Maar Schippers heeft vast een veel breder beeld van ‘fusie’ in haar hoofd. We zullen zien wat het wordt.

Vechten in verzorgingshuizen
In het regeerakkoord staat dat ‘bejaardenmishandeling’ moet worden tegengegaan. Dat is ongetwijfeld gebaseerd op de berichten over pesten in het verzorgingshuis.
Nu’91 gaat nu stennis maken over de andere kant. Uit een onderzoek van de Consumentenbond (waarom die?) onder 400 verpleegkundigen en verzorgenden blijkt dat die zich onveilig voelen op hun werk. Ook daar moet volgens Kempff van Nu’91 direct wat aan gedaan worden.
Als je beide berichten combineert ontstaat het beeld dat de bewoners en de verzorgenden in de V&V vechtend, bijtend en krabbend naar elkaar en naar de anderen door de gangen van het verzorgingshuis rollen. Dat is natuurlijk klinklare onzin. Maar het wordt wel hoog tijd om eens op te houden met al die berichten over angst en onveiligheid. Of het is een probleem en je lost het gezamenlijk op. Of het is geen echt probleem en dan moeten we ophouden met zeuren.
Ik denk dat het laatste aan de hand is en dat er een landelijk probleem gemaakt wordt van iets wat op een enkele locatie speelt en daar moet worden opgelost.

Kunstheupen en Kankerbehandeling
De laatste weken is CZ door professionals en betrokken ziekenhuizen verketterd omdat CZ verkeerde criteria zou aanleggen om de kwaliteit van borstkanker behandeling te contracteren. Ik schreef daar al eerder over. De kern van de kritiek is dat het aantal operaties en de ervaring van het team geen goede criteria zijn om de kwaliteit van de behandeling te beoordelen.

Deze week waren er twee berichten, die CZ alsnog gelijk geven. De voorzitter van Soncos, de vereniging van oncologen, zegt dat binnen twee jaar een derde (1/3) van de ziekenhuizen moet stoppen met oncologische behandelingen. Soncos kijkt daarbij vooral naar het aantal behandelingen en de kwaliteit van het team. Precies de criteria van CZ, die vorige week nog verworpen werden door professionals en ziekenhuizen.
Het andere bericht was dat wereldwijd 93.000 kunstheupen (die voor een groot deel al geïmplanteerd zijn) wegens problemen ‘teruggeroepen’ moeten worden. De grappige vergelijkingen met Toyota zijn niet te tellen. Mij viel op dat de voorzitter van de orthopedenvereniging verwacht dat het probleem zich in Nederland niet voordoet. Hier zijn grote maatschappen, die veel operaties doen en een goed gespecialiseerd team hebben, dat de problemen rond de kunstheupen (voornamelijk infectie) kan voorkomen.

Dus CZ mag niet op aantal behandelingen en kwaliteit van het professionele team beoordelen of een vorm van behandeling goed is omdat de criteria niet zouden deugen. Maar twee wetenschappelijke verenigingen (oncologen en orthopeden) verklaren in een week juist die twee criteria van belang voor de kwaliteit van de behandeling. Snapt u het nog?

Marktwerking in de GGZ
Tot slot een mooie verbeelding van marktwerking in de GGZ. In de strip van Peter de Wit in de Volkskrant van zaterdag 23 oktober 2010 heeft Sigmund een manier gevonden om zijn markt uit te breiden. Na het succes van ADHD en autisme is de DSM 4 (het boek met mogelijke behandelingen in de GGZ) uitgebreid met de nieuwe diagnose ANS, die tot een hele nieuwe markt zal leiden. ANS staat voor ‘Acting Normal Syndrome’. Zelden is marktwerking en de neiging om iedereen een label en een rugzakje toe te wijzen, krachtiger verbeeld.