Digitale Zorg: er kan heel veel – het gebruik is nog mager
Datum: 23-06-2013
Digitale Zorg: er kan heel veel – het gebruik is nog mager
Afgelopen vrijdag was het DigitaleZorgEvent in Utrecht. De patiëntenfederatie NPCF en uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum zijn de organisatoren. Als trouwe invuller van vragenlijsten die de NPCF onder ‘een zorgpanel’ uitzet – ik ben één van de 17.000 geloof ik – kreeg ik een uitnodiging. Met de status van ‘very important patient’ en samen met een zelf meegebrachte zorgprofessional (fysiotherapeute) ging ik vol verwachting de dag in. De eerste sessie over ‘online fysiotherapie’ was tekenend voor wat we de rest van de dag zouden beleven.
Er is behoorlijk veel online-aanbod fysiotherapie. Zoek op internet naar ‘fysiotherapie online’ en het aanbod komt je tegemoet. De vraag is of het werkt. Ja, zei de aanwezige patiënte-die-alles-wat-digitaal-kan uitprobeert. Maar in de zaal kwam al snel de vraag naar hoe het precies in zijn werk gaat – wat moet je je erbij voorstellen? Er blijken meerdere vormen te zijn: met of zonder betrokkenheid van de praktijk om de hoek en al dan niet een blended aanpak. Een blended aanpak is, net zoals bij de whisky’s een mixje van soorten: een combinatie van behandeling face to face met een digitale behandeling met op jouw situatie toegesneden oefeningen en eventueel contact per mail of telefoon.
De diagnostische fase moet eigenlijk altijd bij de fysiotherapeut om de hoek. Dat wordt vrij breed gedragen – van zorgverzekeraar tot zorgverlener. Daarna is het bij de feitelijke behandeling een kwestie van kiezen: (1) alleen digitaal als je als patiënt heel veel zelfdiscipline hebt; (2) een combinatie van behandelingen in de praktijk met digitaal begeleide zelfwerkzaamheid thuis of (3) alleen in de praktijk. Zowel voor fysiotherapeuten als voor patiënten is het wennen aan deze nieuwe combinaties. Zelfs voor fysiotherapeuten-in-spé – de zeventien- en achttienjarigen die de opleiding volgen. De aanwezige opleider vertelde dat zijn studenten nog weinig in de digitale zorgverlening zien en vooral een traditioneel beeld over de fysiotherapeutische behandeling hebben.
En de zorgverzekeraar – hoe staat die erin? Die ziet wel kans om de kosten voor fysiotherapie omlaag te brengen. Digitale begeleiding op afstand is goedkoper dan een half uur behandeling in de praktijk. De aanwezige zorginkoper van Menzis wacht de uitkomsten van een pilot af, voordat hij verder (inkoop)beleid opstelt. De pilot gaat over de behandeling van aspecifieke rugklachten. Nog maar een klein stukje van het spectrum van het houdings- en bewegingsapparaat waar de fysiotherapeut zich op richt. Online-aanbod vergt ook ontwikkelkosten en dan moet je wel weten dàt het werkt en bij wie het werkt.
De hele dag hebben we de mogelijkheden in de digitale wereld kunnen bewonderen. En de beperkingen: ‘privacy’ en ‘oneigenlijk gebruik’ (hacken of criminaliteit) waren ook belangrijke thema’s die elke sessie langs kwamen. De laatste sessie die we bijwoonden ging over e-mental health, de online GGZ die hulp biedt bij psychische problemen. Ook daar een groot aanbod – van preventie tot behandeling. Maar wordt het gebruikt? Ja, zeker ter oriëntatie en in de preventieve sfeer. Maar gebruik in/naast de reguliere behandeling is nog een moeizaam gebeuren. Het wordt niet met zoveel woorden door de presenterende mevrouw van het Trimbos-instituut gezegd, maar de invoering en het dagelijks gebruik van e-mental health is in menige GGZ-instelling een weerbarstig gebeuren. En daar zit een belangrijke succesfactor: gaan patiënten en behandelaren zich senang voelen bij het gebruik van blended-behandelaanpakken of behandelingen op afstand?
Er kan in de digitale wereld heel veel. Het gebruik is nog mager. Dat komt niet door gevaren door de schending van de privacy, het gevaar voor hackers etc.. waar ligt het dan wel aan? Het gebruik vraagt een mentaliteitsverandering van patiënt en behandelaar. De patiënt heeft discipline nodig om zelfstandig aan de slag te gaan en de behandeling vol te houden. Therapietrouw wordt een nog belangrijker issue dan dat het al was. En de behandelaar? Digitale zorg vergt aanpassing van het werkproces – activiteiten toevoegen, activiteiten laten vallen en wellicht ook vermindering van werkzaamheden. Digitale zorg vergt ook de patiënt op afstand te willen volgen en bijstaan als dat nodig is. Meer werk in de digitale wereld; minder face to face contacten. Er kan veel maar je moet het willen gebruiken. Dat maakte het DigitaleZorgEvent mij wel duidelijk.