Echte zelfsturing

Datum: 26-08-2021

Echte zelfsturing

De Volkskrant heeft op maandag een rubriek ‘Die ene leerling’, waarin docenten vertellen over hoe ze met een specifieke leerling zijn omgegaan. Dat is een interessante rubriek omdat deze laat zien hoe de betreffende docenten zich een weg zoeken tussen het belang van deze leerling, hun professionaliteit, hun eigen gevoelens en problemen en de schoolbureaucratie. Vaak is ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ aan de schoolbureaucratie de enige oplossing om maatwerk voor die ene leerling te bieden. Vaak leert de docent zelf ook iets over de menselijke psyche en in het bijzonder die van de puberende leerling of van zichzelf.
Voor een Tweede Kamerlid, die echt geïnteresseerd zou zijn in de ‘menselijke maat’ in het onderwijs zouden deze artikelen verplichte kost moeten zijn.

Op 23 augustus 2021 ging het artikel over het ‘baalschriftje’. De voormalige docent handvaardigheid op een school voor voorgezet speciaal onderwijs werd geconfronteerd met Peter (gefingeerde naam) die niet lekker in zijn vel zat en niet aan de kookles deel wilde nemen. Ze stond hem een ‘baaldag’ toe, waarbij hij in een ander lokaal wat anders mocht doen. Peter was blij verrast. Maar de rest van de klas was het er niet mee eens. Waarom Peter wel een baaldag en zij niet. De docent gaf toen iedere leerling vijf baaldagen per jaar. Met de leerlingen samen werd een systeempje ontwikkeld om dat bij te houden. Ook gezamenlijk werd de werkwijze een paar keer aangepast. Zo bleken halve baaldagen beter te werken dan hele.

Voor deze klas en deze docent bleek deze afspraak prima te werken. Een extra effect was nog dat de leerlingen er een eer in gingen stellen om zo weinig mogelijk baaldagen op te nemen. Het werkte dus ook nog motiverend. Volgens mij juist omdat ze het gezamenlijk bedacht hadden.

De docent is zo verstandig geweest deze afspraak met de klas niet aan de schoolleiding voor te leggen. Dan had ze ongetwijfeld te horen gekregen dat het niet mocht vanwege de protocollen en omdat de leerlingen zo niet leren ijverig te zijn. Misschien had de schoolleiding het wel als ‘verzuim’ moeten aanrekenen. Wellicht had de MR er zich over moeten buigen of had het gemeld moeten worden bij de Onderwijsinspectie.
Gelukkig heeft de docent het niet gemeld en is gewoon met haar leerlingen haar gang gegaan, tot ieders tevredenheid. Dit is pas echte zelfsturing, die een praktisch probleem oplost, zonder bemoeienis van de top.