Een miljard voor lobbyen in de zorg?
Datum: 20-10-2010
Een miljard voor lobbyen in de zorg?
Volgens de Volkskrant vanmorgen wordt er jaarlijks een miljard euro uitgegeven voor lobbyen door verschillende belangenorganisaties in de zorg. Tony Lamping heeft dat uitgezocht bij de Universiteit van Tilburg. Hij is ook directeur bij Zorgverzekeraars Nederland (ZN), één van die lobbyclubs (en volgens mij één van de meest effectieve). Lamping heeft een enquête uitgevoerd onder 220 lobbyclubs, waarvan 70% (dus 140) hebben gereageerd. Op grond daarvan heeft Lamping een soort ‘machtspinnenwebben’ gemaakt waarin de NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) in het centrum van het web zit. Zie het artikel in de Volkskrant.
Ik heb helaas nog nergens een uitgebreidere beschrijving van het onderzoek gezien, dus ik moet het doen met het krantenartikel. Toen ik dat vanmorgen las, dacht ik als eerste ‘weer een onnodige rel’. De media en de Kamer gaan hier natuurlijk weer schande van spreken en roepen dat dit geld besteed moet worden aan ‘handen aan het bed’. Wat onzin is. Vervolgens vroeg ik mij af wat Lamping beoogt met dit onderzoek, wat wil hij weten en wat wil hij ermee bereiken? Als je zelf bij een brancheorganisatie werkt, lijkt het me niet handig om nu juist met dit onderwerp in de pers te komen.
De definitie, die Lamping gebruikt, lijkt me discutabel. Ook toezichthouders en zelfstandige bestuursorganen, zoals de NZa, komen in zijn overzicht voor. Je kunt veel van de NZa vinden, maar niet dat ze hun geld besteden aan lobbywerk. Lamping rekent ook bedrijven zoals ABNAMRO en Deloitte mee. Dat zijn ook geen lobbyclubs. Zijn onderzoeksgroep is dus inhomogeen en vervuild. Als je dit soort clubs uit de analyse haalt, moet er dus minder dan een miljard overblijven. Hoeveel minder kan ik niet nagaan, omdat de onderzoeksresultaten niet beschikbaar zijn.
Evenmin is na te gaan welke kosten van de onderzochte organisaties meegenomen zijn. De NVZ bij voorbeeld is de werkgeverspartij voor de onderhandelingen rond de ziekenhuis CAO. Voor veel ziekenhuizen is dat de belangrijkste reden om lid te blijven, want van dat lobbywerk van de NVZ hebben ze geen hoge pet op. Bovendien valt de NVZ als lobbyclub uit elkaar in de STZ, de SAZ en andere deelclubs, die elkaar bestrijden. En de UMC’s lobbyen apart via de NFU.
Zijn de kosten van de CAO onderhandelingen meegerekend in die miljard?. Zo ja, dan is dat onterecht. Het afsluiten van contracten over arbeidsvoorwaarden is mijns inziens geen lobbywerk. Evenzo vervult de NVZ samen met de NFU, de OMS (Orde Medisch Specialisten) en V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) een belangrijke rol in het ontwikkelen van een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) voor ziekenhuizen, een grote wens van VWS. Is dat lobbywerk? Volgens mij niet. Is het meegeteld? Het is niet na te gaan.
Lamping heeft als criterium gebruikt dat tenminste drie organisaties vertrouwelijke informatie met de ‘lobbyclub’ delen. Waarom dat een goed criterium is om te bepalen hoe groot de macht van een organisatie is, ontgaat me. Lamping zegt ook dat als hij was doorgegaan, hij wel 400 lobbyclubs had kunnen vinden en dat er nergens zo veel van dit soort clubs zijn als in Nederland. Hoe hij dat weet, blijkt nergens. Als ik de macht van echte lobbyorganisaties in de USA zie, die de Health Care Reform van Obama willen tegenhouden, vraag ik me af of hij gelijk heeft. Bovendien is de vraag, waarom hij zijn onderzoek niet gecompleteerd heeft.
Verder zou ik graag een vergelijking met het lobbyen in andere sectoren zien.
Als machtsanalyse is het onderzoek van Lamping misschien aardig, al zou ik liever onderzocht zien, wat zo’n lobbyclub in de afgelopen jaren bereikt heeft. Als de NVZ iedere keer naar de rechter moet om de minister tegen te houden, dan zijn ze kennelijk niet zo machtig als hun kernpositie in het spinnenweb suggereert. ZN hoeft nooit naar de rechter, maar de positie van zorgverzekeraars in Nederland is wel redelijk comfortabel. In de wet over inkomens in de publieke sector zijn de bestuurders van zorgverzekeraars bij voorbeeld als enigen buiten schot gebleven. Dat lijkt me effectief lobbyen van Hans Wiegel, de voorzitter van ZN. Daar kan de NVZ nog wat van leren.
Op grond van wat ik weet uit het krantenartikel, lijkt het me een onderzoek waar veel kritiek op te geven is. Maar dat zal allemaal niet helpen, want het kwaad is al geschied. De krant, die altijd wil aantonen dat het een zooi is in de zorg en dat het geld verkeerd wordt uitgegeven, kopt over twee kolommen (met een schema over de andere drie) dat lobbyen in de zorg een miljard kost en schrijft in het artikel dat de lobbyclubs ‘iets in de zorg doen, maar ze krijgen nooit een patiënt over de vloer’. Daarmee is de toon gezet: Er wordt onnodig geld over de balk gegooid in de zorg.
Je ziet de verontwaardiging van de burger, de journalisten en de Kamerleden alweer voor je.
Weer een storm in een glas water.