Er zijn geen ideale markten
Datum: 10-11-2010
Er zijn geen ideale markten
Kim Putters schreef begin van de week een interessant artikel in het FD met de titel ‘Zorg wordt nooit een ideale markt.’ Ook zijn blog ging over dit onderwerp. Kim ondertekent het artikel als hoogleraar en als PvdA lid van de Eerste Kamer. Ik heb de indruk dat zijn artikel meer politiek dan wetenschappelijk is gemotiveerd.
In het artikel legt hij uit, waarom de zorg geen ideale markt is. Vervolgens pleit hij ervoor de NMA zich om die reden niet meer met de zorg te laten bemoeien. Dat kan de NZA beter. Putters schrijft dit artikel als reactie op een verhaal van Baarsma en Snoep in het FD van 22 oktober om alle sectorgerichte toezichthouders (Opta, NZa, en de nog op te richten Consumentenautoriteit) op te laten gaan in één toezichthouder met de NMA als basis. Kim Putters vindt dit geen goed idee omdat de zorgmarkt geen ideale markt is en de NMA er geen verstand van heeft en naar de verkeerde dingen kijkt.
Ik ben het voor een deel met Kim Putters eens, maar voor een deel niet.
Ik word er een beetje moe van dat steeds maar wordt geponeerd dat de zorg zo bijzonder is dat hier spelregels van andere sectoren niet kunnen gelden. Volgens mij is er in geen enkele sector een ‘ideale markt’, om de woorden van Kim Putters te gebruiken.
Bijna iedere markt is afhankelijk van regulering door de overheid. Daarbij gaat het er steeds om dat er geen monopolies ontstaan, dat de aanbieders niet de macht hebben en dat de consument kan kiezen. Ook in veel andere markten is de informatie van prijs en kwaliteit van het aanbod oninzichtelijk (hebt u weleens aanbiedingen voor mobiele telefoons of levensverzekeringen vergeleken?). Niet alleen patiënten zijn kwetsbaar en afhankelijk van de expertise en informatie van de aanbieder, dat geldt ook voor consumenten in andere markten. De rationele homo economicus bestaat in geen enkele markt. Kopers laten zich leiden door emotie, vertrouwen in de aanbieder, aanbevelingen van anderen en beschikbaarheid op het moment dat je beslist. Aanbieders moeten de consument verlokken met hen zaken te doen. Ze creëren daarvoor graag afhankelijkheid en een betrouwbaar imago. Het liefst hebben ze een monopolie. Doen professionals in de zorg dat niet? Die hebben het voordeel van het monopolie al geregeld gekregen via de BIG, hun protocollen en richtlijnen moeten garanderen dat dit monopolie (door de overheid) gehandhaafd blijft. Niet veel anders dan accountants, advocaten en notarissen, al hebben die geen BIG.
Kortom: Er zijn geen ideale markten. De bijzondere kenmerken van de zorgmarkt zijn niet zo bijzonder dat deze altijd een uitzonderingspositie rechtvaardigen. Op dit punt ben ik het niet met Kim Putters eens.
Ik ben het wel met hem eens als het gaat over de NMA nu. Die heeft inderdaad geen verstand van de zorg en hanteert niet de goede criteria. Ik ben het er ook mee eens dat twee toezichthouders op één markt, de NMA en de NZA, onwerkbaar is, zeker als ze het oneens zijn en elkaar tegenwerken. Kijk maar naar de ellende tussen DNB en AFM.
Of de oplossing dan is om de NMA van de zorgmarkt af te halen, betwijfel ik. Ik ben het met Baarsma en Snoep wel eens, dat het gewenst is één solide toezichthouder te hebben voor meerdere markten. Het voordeel daarvan is dat er één toetsingskader ontwikkeld kan worden met specifieke verfijning voor de sector. Dat is veel beter dan het verspreide landschap nu, waarin iedere toezichthouder zijn eigen opvattingen heeft en zijn eigen spel speelt, ongeacht wat anderen ervan vinden. Dat maakt ook het toezicht op het toezicht door de Algemene Rekenkamer eenvoudiger en transparanter. Een Kamer Zorg van een nieuwe verbeterde NMA vind ik een idee dat verder onderzocht moet worden en niet direct verworpen, zoals Kim Putters doet.
Dat het toezicht op de zorg en andere sectoren fors anders moet worden ingericht, daar zijn Kim Putters en ik het, geloof ik, wel over eens.