Financieel beheer bij instellingen met een publieke taak

Datum: 03-02-2014

Financieel beheer bij instellingen met een publieke taak

Het was aan mijn aandacht ontsnapt en ik heb er ook in de media weinig over gelezen, maar in november 2013 heeft minister Dijsselbloem een belangrijk stuk naar de Tweede Kamer gestuurd dat van grote betekenis kan zijn voor zorgorganisaties. De brief van 27 november 2013  heet ‘Financieel beheer en financieel toezicht bij instellingen die een publiek belang dienen’ en bevat twee bijlagen ‘Gemeenschappelijk normenkader voor financieel beheer, verantwoording en intern toezicht’ en ‘Kaderstelling voor versterking extern financieel toezicht’. In de ogen van de politiek dienen zorgorganisaties een publiek belang, dus de brief is ook voor de zorg van belang.

De brief en bijlage 1 bevatten veel zinvolle ideeën over financieel beheer, maar het is weinig nieuws onder de zon. De meeste raden van bestuur en raden van toezicht zijn allang bezig met goed financieel beheer en zoeken naar goede vormen van risicomanagement. De vraag is wat de brief van Dijsselbloem daaraan toevoegt en waarom die brief geschreven is. Dat legt Dijsselbloem niet uit, want het stond immers al in de Miljoenennota.

Dat is mijn eerste kritische kanttekening: Naar welk probleem is deze oplossing op zoek?

Mijn tweede kritische opmerking betreft de titel van de bijlage ‘Gemeenschappelijk normenkader..’  Het woord ‘gemeenschappelijk’ suggereert dat dit normen zijn die breed gedragen worden en het resultaat zijn van maatschappelijk debat. Dat is niet zo. De brief is een dictaat dat het ministerie op wil leggen aan een groot deel van de semipublieke instellingen. De overheden blijven buiten dit kader, zij hebben volgens de minister hun eigen regels.

Ten derde valt het mij op dat het normenkader een kopie lijkt van de regels, die voor de banken zijn opgesteld. Dat blijkt ook uit bijlage 2 waar een soort NMA/DNB voor alle instellingen, die een publiek belang dienen, wordt bedacht. Nu hebben Hoekstra en Frijns in hun rapport over SNS Reaal net haarfijn uitgelegd dat DNB er al jaren niet in slaagt om enig fatsoenlijk toezicht op banken en verzekeraars te houden. Een kopie van DNB voor andere sectoren lijkt me dan ook geen goed idee.

Als vierde punt valt mij het gebrek aan realiteitszin in de brief en bijlagen op. Dijsselbloem eist dat een instelling een meerjarenbegroting maakt voor vier jaar. Dat is onmogelijk met een overheid, die de spelregels jaarlijks verandert. De Wet op de Jeugdzorg moet per 1 januari 2015 ingaan, maar ligt nu nog met 42 pagina’s vragen in de Eerste Kamer. De wet voor wijziging van de WMO moet nog in de Tweede Kamer behandeld worden en Van Rijn heeft nog geen overeenstemming met de VNG over de verdeling van het geld. Hoe kan een zorgorganisatie werken aan een meerjarenbegroting 2015- 2018 als er nog geen enkel zicht is op de condities en het speelveld in 2015? Als Dijsselbloem dit wil, dan zal hij eerst zijn collega’s in het kabinet moeten opvoeden om op lange termijn te denken. Dat lijkt me een ‘mission impossible’

Tenslotte staan er idiote dingen in brief en bijlage over ‘de stakeholders’. Volgens de minister moet er in het jaarverslag ‘vanuit het perspectief van de stakeholders’ aandacht besteed worden aan de strategie. En moet de RvB zijn jaarplan bespreken met ‘haar belangrijkste stakeholders’.

Als je in onderhandeling bent met de zorgverzekeraar is dat tactisch niet handig. Als je moet inschrijven op een aanbesteding door de gemeente van de WMO, mag het niet. Bovendien zijn de twee belangrijkste stakeholders, cliënten en medewerkers, georganiseerd in (centrale) cliëntenraad en (centrale) ondernemingsraad. Die gremia adviseren sinds jaar en dag over strategie, begroting, jaarplan en jaarverslag. De roep om stakeholders te betrekken is dus een loze kreet en zeker geen gemeenschappelijke norm.

Ik raad u aan de documenten op te zoeken en goed te lezen, want er komt ongetwijfeld weer het nodige aan regels op u af.