Flitspaal toezicht

Datum: 18-09-2010

Flitspaal toezicht

Ik woon in Ermelo, het naastgelegen dorp is Putten. Beide dorpen hebben een verschillende oplossing voor hetzelfde probleem: te hard rijden in de bebouwde kom. Ze kiezen verschillende oplossingen om dat probleem aan te pakken. In Ermelo staan ‘Smiley borden’. Ze geven je snelheid aan met een smiley of ‘dank u’ als je minder dan 50 rijdt en een pruilgezicht of ‘te hard’ als het meer is.  In Putten staan om de paar honderd meter strak afstelde flitspalen, waar je geflitst en beboet wordt (veel later) als je maar twee kilometer te hard rijdt. Putten combineert dat met hoge verkeersdrempels, die de onderkant van je auto beschadigen als je harder dan 45 rijdt.

Ermelo vertrouwt kennelijk op het corrigerend vermogen van de burger zelf. Als hij geconfronteerd wordt met een foute handeling, maak je dat zichtbaar en stelt hem in de gelegenheid zichzelf te corrigeren. Doet hij dat bijtijds, dan wordt hij daarvoor beloond met een bedankje (de borden lichten namelijk twee keer op, zodat je tussentijds kunt afremmen).
Putten daarentegen kiest voor een harde en repressieve aanpak. Niks mogelijkheid om te corrigeren: als je fout bent wordt je gestraft. Die straf merk je weken later als je een envelop van het Centraal Justitieel Incassobureau krijgt. Dan moet je goed nadenken of je die dag in Putten was. En je hebt twee keer de pest in; als je geflitst wordt en als de bekeuring op de mat ligt. Verandert dat je gedrag? Nee, maar het roept wel agressie op. Geen wonder dat die flitspalen zo vaak gesloopt worden (en de smiley borden minder?).

Ik weet niet of onderzocht is in welke van deze twee situaties er het meest te hard gereden wordt. Ik denk dat de Ermelose oplossing beter werkt. In ieder geval heb je het als burger zelf in de hand en kun je jezelf corrigeren, waardoor een sanctie niet meer nodig is. Terwijl de Puttense oplossing alleen maar agressie opwekt of bruusk gedrag (hard remmen bij iedere paal en dan weer snel optrekken).

In het toezicht van de overheid zie ik steeds minder smileys en steeds meer flitspalen. Waar vroeger een toezichthouder een probleem signaleerde, rapporteerde hij dat aan ‘overtreder’. Die kreeg een paar weken om zichzelf te corrigeren en te rapporteren over de verbetering. De toezichthouder controleerde dat en als de zelfcorrectie effectief was, was de kous daarmee af.
Toezichthouders zijn van deze zelfcorrigerende aanpak afgestapt. Toezicht is nu heel vaak directe repressie. Er wordt onmiddellijk een lijst van overtreders gepubliceerd waar schande van gesproken wordt en er worden aan de lopende band forse boetes uitgedeeld. Nederland is helaas overgestapt op ‘Flitspaal toezicht’. Vooral de NMA blinkt daarin uit, maar ook de IGZ schuift die richting op. Helpt het? Ik betwijfel het. Het leidt wel tot veel gedoe en procedures.

Bij een verkeersovertreding kun je schikken, dus de boete betalen, of het voor laten komen als je de geconstateerde overtreding betwist. Er is dus een instantie (het OM) waar je je bezwaar kenbaar kunt maken. Bij het overheidstoezicht is dat vaak niet het geval. De NMA is bij voorbeeld zowel politie, die de overtreding vaststelt als rechter, die de straf oplegt. Er is geen beroep mogelijk. Een -mijns inziens- principieel onjuiste combinatie van functies.

Dit repressieve gedrag zou nog niet zo erg zijn als de toezichthouder zorgvuldig is en aangesproken kan worden op zijn eigen fouten. Ook dat is steeds minder het geval. De IGZ moest een rapport over de slechte stand van de IC’s terugnemen omdat er al smileys gewerkt hadden en de ziekenhuizen zelf al hun fouten hersteld hadden. De NMA moet regelmatig voor de rechter verschijnen omdat ze haar beschuldiging van kartelvorming (bij voorbeeld tussen thuiszorgorganisaties) niet waar kan maken. Ze heeft dan de grootste moeite om haar ongelijk toe te geven.

De ontwikkeling naar ‘Flitspaal toezicht’  baart me zorgen. Het leidt tot verharding, juridisering en onnodige kosten. Signaleren van een fout en de overtreder in staat stellen zich zelf te corrigeren werkt veel beter. Corrigeert hij zichzelf niet, dan is harde sanctie op zijn plaats. Een flitspaal 200 meter na het smileybord werkt dan het beste.

In de zorg staan inmiddels zo veel flitspalen met verschillende normen (samenwerken moet van de IGZ en de NZA en mag niet van de NMA) dat de bestuurder (van een zorgorganisatie) in verwarring raakt en de macht over het stuur dreigt kwijt te raken. De gevolgen daarvan zijn niet te overzien.