Goed onderzoek

Datum: 13-12-2011

Goed onderzoek

Vanmorgen stond in de Volkskrant een artikel over onrust bij het Nederlands Architectuur Instituut (Nai). Het personeel is ontevreden over de raad van bestuur en klaagt daar publiekelijk over. De raad van bestuur ontkent de problemen en de raad van toezicht weet van niets. Ik ben benieuwd hoe dat verder gaat. Het lijkt op de situatie bij de COA. Er gaat ongetwijfeld een onderzoek komen.

Toevallig rondde ik gisteren een rapport af van mijn onderzoek naar zo'n situatie in de gezondheidszorg (dat is een van de redenen, dat ik geen tijd had om blogs te schrijven). Dat was al het tweede onderzoek dat ik dit jaar mocht doen. We hebben dit jaar ook een aantal onderzoeken van geheel andere aard kunnen doen. We hadden al een goede en zorgvuldige onderzoeksmethodologie, maar door veel onderzoek te doen, scherp je de kwaliteit van je onderzoeksmethode steeds verder aan.

Telkens weer merk ik hoe nauw het luistert om je onderzoek zorgvuldig te doen. Wie interview je, maak je wel of geen verslagen, hoe verifieer je beweringen van mensen, welke documenten bestudeer je. Vervolgens komt de vraag over wederhoor. Als je A hebt gesproken en anderen beweren iets over A, hoe stel je dan zeker dat A in de gelegenheid is om daarop te reageren. Zeker bij zo’n vertrouwenscrisis met de raad van bestuur is dat van groot belang. Als mensen het gevoel hebben dat de bestuurder wel zal sneuvelen, dan kunnen ze de neiging hebben, diens falen uit te vergroten.
Bij de rapportage is de vraag of je tot personen herleidbare uitspraken mag opnemen. Ik probeer dat zo veel mogelijk te voorkomen. Verder hanteer ik de stelregel dat ik -waar ik het niet kan voorkomen- de geïnterviewde de letterlijke tekst, die ik in het rapport wil opnemen, van te voren voorleg.
Als het rapport er eenmaal is, is de vraag wie het mag lezen. Ik heb geleerd dat je dat niet op dat moment moet beslissen, maar al in de offertefase heel expliciet met de opdrachtgever moet afspreken.
Een interessante vraag is ook, wat je doet als de opdrachtgever onderdeel van het probleem blijkt te zijn. Dat hangt samen met het voorgaande, want als de opdrachtgever mede het probleem is, kan hij de neiging hebben het rapport te willen kuisen of tegen te houden.

Goed onderzoek doen is niet gemakkelijk en vereist grote zorgvuldigheid. Je moet een hele duidelijke methodologie hebben, daarover volkomen helder zijn en deze strak contracteren. En je moet je eraan houden. Ik heb zelf weleens meegewerkt aan een onderzoek, waarbij te voren de afspraak was dat er van ieder gesprek een verslag zou komen. Toen het zover was, weigerde de onderzoeker dat want ‘hij had van mij niets nieuws gehoord’. Ik vind dat onjuist en onprofessioneel. Zo vind ik ook niet dat je mondeling of met een PowerPoint presentatie kunt rapporteren. Daarvoor luistert de formulering te nauw.

Er worden veel onderzoeken gedaan. Als er publiciteit over is, dan blijkt vaak dat de onderzoeker niet onafhankelijk was of dat het onderzoek onzorgvuldig is uitgevoerd. Om met Wim Sonneveld (als opperstalmeester van de Koningin) te spreken: ‘Er wordt wat afgeprutst in dit land’.

Wij proberen daarin verbetering te brengen. In de eerste plaats door de onderzoeken waarvoor wij gevraagd worden zorgvuldig te doen. We zijn onze methodologie aan het uitschrijven en zullen die binnenkort vertalen in een concreet aanbod aan opdrachtgevers.
In de tweede plaats willen we een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over de kwaliteit van dit soort onderzoek. Ria van den Dungen en ik bereiden daarvoor een paar publicaties voor.

U hoort van ons.