Governance als slijpsteen

Datum: 25-11-2010

Governance als slijpsteen

De meeste definities van governance zijn een variant op ‘Governance is een stelsel van spelregels en omgangsvormen voor goed bestuur, goed toezicht, adequate verantwoording (en invloed van belanghebbenden)’. Dat is een instrumentele definitie. Het gaat over de instrumenten (een ‘stelsel van spelregels en omgangsvormen’) om te bereiken dat andere instrumenten (bestuur, toezicht en verantwoording) goed werken. In nieuwere definities staat vaak het woord ‘waarborgen’. De eerste set (regels) moet waarborgen dat de tweede set (bestuur etc.) goed functioneert.
Maar waar dienen goed bestuur, goed toezicht en adequate verantwoording dan voor? Wat moeten ze opleveren?

Toen we afgelopen vrijdag bij C3 spraken over het governanceboekje, dat we volgend jaar willen uitgeven, viel me de metafoor van de bestekbak in. Governance is dan een bak met vorken, messen en lepels (bestuur, toezicht en verantwoording), die klaar staat om iets mee te doen. Maar als je niet kunt koken of je hebt niets om te eten, heb je weinig aan de instrumenten in de bestekbak. Je kunt ze dan wel voor andere zaken gebruiken. Met een vork kun je een ballon doorprikken. Met een mes kun je een schroef indraaien of iemand doodsteken. Met een lepel kun je een kuil(tje) graven. Maar ze zijn er niet voor bedoeld.
Als je niet weet, waarvoor het bestek bedoeld is, is de kans groot dat je het verkeerd gaat gebruiken. Vooral met het mes als metafoor voor toezicht is dat risico groot. Verkeerd gebruik van toezicht kan schade veroorzaken als de toezichthouder steekt in plaats van snijdt. De voorbeelden laat ik graag aan uw verbeelding over.

Als je verder doordenkt klopt de metafoor niet helemaal. Als bestuur, toezicht en verantwoording de bestekbak zijn met instrumenten om te eten en te koken, dan is governance in de zin van spelregels het instrument om die instrumenten bruikbaar te houden. Dan is governance dus niet de bestekbak, maar het slijpstaal om het gereedschap scherp te houden.

Dat is een nog mooiere metafoor: Governance is de slijpsteen om bestuur, toezicht en verantwoording scherp te houden. U mag zelf kiezen hoe die slijpsteen eruit ziet.