Het zelfbeeld van organisatieadviseurs

Datum: 28-11-2010

Het zelfbeeld van organisatieadviseurs

Vrijdag hebben we het tijdens de C3-bijeenkomst over de evaluatie van onze opdrachten gehad. Als een opdracht is afgerond, evalueren klant en adviseur/interim-bestuurder de periode die ze beiden hebben doorgemaakt. Ook geeft de klant een oordeel over de prijs/kwaliteitverhouding van een opdracht, het resultaat en dergelijke. Goed voor C3-ers om van te leren. Goed voor de klant en de adviseur om terug te kijken naar de cruciale momenten in de opdracht. Ik vind dergelijke gesprekken vaak erg leuk en soms erg spannend, omdat het de vraag is of de klant een zelfde beeld heeft als ikzelf. Ik word immers ook geconfronteerd met mijn zelfbeeld. Hoe zit het daar mee? Die vraag is breder te trekken: hoe zit het met het zelfbeeld van adviseurs in zijn algemeenheid?

Uit onderzoek naar de waardering van organisatieadviesopdrachten blijken klanten en adviseurs eenzelfde oordeel over de uitvoering van een opdracht te hebben: zowel qua voldoende als onvoldoende. Léon de Caluwé en Annemieke Stoppelenburg onderzochten bij de Rijksoverheid 56 adviesopdrachten. Opdrachtgevers, direct betrokkenen bij de opdracht en adviseurs hadden een grote overeenstemming over het relatieve rapportcijfer voor de opdracht. Opvallend was echter dat de adviseurs zichzelf gemiddeld hogere cijfers gaven. Ongeveer een punt hoger dan de opdrachtgever.

Adviseurs waarderen zichzelf dus hoger dan dat de klant dat doet. Dat roept de vraag op of adviseurs aan zelfoverschatting lijden. Hebben ze een te positief zelfbeeld? Zijn ze zelfgenoegzaam? En zouden ze er goed aan doen zichzelf wat te relativeren?

Jezelf kunnen relativeren lijkt me geen slechte eigenschap voor een adviseur. Maar er is meer over te zeggen. Er zijn psychologische effecten die ons zelfbeeld vertekenen. Zo is ‘Self-Serving Bias’ een bekend fenomeen: je schrijft een positieve gebeurtenis toe aan je eigen kunnen, terwijl het aan de situatie ligt als je het minder goed doet of faalt. Door self-serving bias word je niet depressief en houd je een positief zelfbeeld. Een functioneel mechanisme dus, want van grote zwaarmoedigheid wordt de wereld ook niet beter.

Ik vind het een positief gegeven als klant en adviseur eenzelfde beeld over een opdracht hebben. Zeker als ze bij een nadere analyse dezelfde punten positief of negatief waarderen. Daarmee ontstaat een gemeenschappelijke kijk op het organisatieadvieswerk, die de professionalisering van het opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap ten goede komt. Dat adviseurs voor zichzelf het goede gevoel koesteren en er een puntje bovenop doen, lijkt me vanuit psychologisch opzicht niet zo verkeerd.