ICT is niet het echte probleem

Datum: 16-10-2014

ICT is niet het echte probleem

De parlementaire commissie Elias heeft een vernietigend rapport uitgebracht over ICT projecten bij de overheid. Elias doet vergaande voorstellen om dit probleem op te lossen.

Mijns inziens gaat het rapport – los van de kwaliteit van de oplossingen, die Elias voorstelt- voorbij aan het echte probleem.

Het echte probleem is dat politici graag van alles bedenken, maar niet geïnteresseerd zijn in de uitvoeringsproblemen, die zich daarbij voordoen, o.a. met ICT. Een goed voorbeeld daarvan is de wens van de Tweede Kamer om alle toeslagen, die de Belastingdienst moet uitkeren, te vervangen door één toeslag per huishouden. De nieuwe staatssecretaris Eric Wiebes had het lef om te zeggen dat die oplossing onmogelijk is, omdat de Belastingdienst dat niet aankan. Eindelijk een politicus die oog heeft voor uitvoeringsproblemen en realiteitszin heeft. Dat was mijn gedachte toen ik las over het standpunt van Wiebes. De reacties in de Tweede Kamer en vooral in de pers waren anders. Het werd als de eerste afgang en politieke blunder van de nieuwe staatssecretaris gezien.

De kranten van vandaag en gisteren laten een soortgelijke paradox zien. Op de eerste pagina’s wordt breed het rapport van Elias uitgemeten. Een paar pagina’s verder staat de ongenuanceerde wens van de Kamerleden om de OV chipkaart onmiddellijk overboord te gooien omdat het systeem niet zou deugen. Dat is dus weer een ICT systeem, dat net is ingevoerd en nog kampt met kinderziekten en vanwege die kinderziekten maar weer vervangen moet worden door iets anders. Hoe stom kun je zijn.

Nog erger wordt die stommiteit als je leest wat de problemen met de OV chipkaart zijn. Die hebben te maken met de versnippering van de vervoersmarkt, die een direct gevolg is van het overheidsbeleid, de ondoorzichtige tarieven, de geringe bereidheid van vervoersbedrijven om hun klanten tegemoet te komen als er iets mis gaat en de slordigheid van klanten, die vergeten uit te checken. Dat waren allemaal problemen, die het vorige analoge systeem van de strippenkaart ook had. Dat los je niet op met een nieuw ICT systeem maar met betere regulering van de vervoersmarkt door de overheid.

Het echte probleem is mijns inziens dat de overheid niet goed nadenkt over de aard van het probleem en over een praktisch uitvoerbare oplossing, maar onduidelijke en ambigue problemen doorschuift naar de uitvoering. Waarbij er veel te hoge verwachtingen zijn van het wonder van de ICT. In zo’n onduidelijke en koersonvaste omgeving ontstaan vervolgens de ICT problemen, waar de commissie Elias nu over schrijft. Elias wil het topje van de ijsberg afzagen, maar het echte probleem blijft onder water.

Overigens lijkt het er nu op, dat het alleen bij de overheid misgaat, maar dit soort rapporten kun je volgens mij over iedere sector schrijven. Ook het ontbreken van gevoel voor de realisatie van een plan en de overschatting van ICT daarin komt bij bestuurders in alle sectoren voor.