Is zorginnovatie planbaar? (1)

Datum: 16-05-2008

Is zorginnovatie planbaar? (1)

Stel je voor: bestuurders, directeuren en managers constateren op enig moment dat de uitvoering van de zorg beter kan. Signalen over een matige klant- en medewerkertevredenheid willen zij serieus nemen. Zij besluiten tot het invoeren van een zorginnovatief concept. Zoals Planetree of Eden Alternative. Is een dergelijk concept ‘planbaar’, vanuit de top van de organisatie in te voeren? Onder welke condities is zorginnovatie mogelijk? Op welke wijze is een zorginnovatief concept in te voeren?

In een drieluik wil ik op deze vraagstukken ingaan. Deze eerste blog gaat over de condities.

Een paar weken geleden sprak ik Willy Dekker. Zij was in januari samen met Christa Monkhouse bij onze Masterclass over Planetree en Eden in Zeist. Willy heeft vanuit een leidinggevende positie ervaring met de invoering van Eden Alternative in Zwitserland. Hoe is die invoering in zijn werk gegaan? Welke uitgangssituatie en welke condities waren er? Hierbij een korte impressie over ervaringen in Zwitserland.

In Zwitserland staat men behoorlijk liberaal tegenover euthanasie. Als je je leven wilt beëindigen, neem je contact op met een stichting die je daarbij kan helpen. Er is een gesprek met een arts maar dat lijkt minder omgeven te zijn met (spel)regels dan in Nederland. De stichting verstrekt je een levensbeëindigend drankje, dat je zelf in moet nemen.

In het verpleeg-/verzorgingshuis dat hier als case wordt weergegeven, zijn bewoners en personeel met regelmaat geconfronteerd met deze wijze van overlijden van bewoners. De levensbeëindiging ging buiten ieder om en was ‘opeens’ een voldongen feit. Medewerkers en leidinggevenden voelden zich vaak machteloos. Waarom? Wat was ‘mis’ gegaan?

Medewerkers en leidinggevenden stelden zich de vraag waarom hun bewoners uit het leven stapten. Daarover sprekend kwamen zij uit op thema’s als kwaliteit van leven en menselijkheid. Bewoners en personeel discussieerden hierover. Wat kon anders, beter?

In die tijd kwam Christa Monkhouse, een vriendin van de directeur van het verpleeghuis, tijdens een familiebezoek in Canada in contact met Eden Alternative. Eden is ontwikkeld door Bill Thomas, een arts die veel met mensen met een chronische aandoening en met ouderen te maken heeft. Hij voelde zich gefrustreerd dat hij mensen medisch gezien uitstekend kon helpen maar dat diagnostiek en medicatie niet het grootste probleem van zijn patiënten oplosten. In zijn eerste boek ‘Life worth living, how someone you love can still enjoy life in a nursing home’ verwoordt hij zijn visie en ervaringen.

Christa is uitermate enthousiast over wat ze in Canada had gezien en wordt in Willy’s organisatie uitgenodigd om daarover te vertellen. De 3 kernbegrippen van Eden, de ‘plagen’ waar ouderen aan lijden: hulpeloosheid, verveling en eenzaamheid, worden door de aanwezige bewoners, medewerkers en leidinggevenden veelal direct herkend. Deze begrippen geven een concretere inhoud aan het meer abstracte thema ‘kwaliteit van leven’.

Het gedachtegoed over Eden Alternative viel in dit Zwitserse verpleeghuis als het ware op vruchtbare aarde. Het verpleeghuis was op zoek naar een concept en naar taal om datgene wat ze ontbeerden, in te kunnen vullen. De condities voor de invoering van Eden waren dus gunstig. Er was behoefte aan.

Over het vraagstuk van de wijze van invoering en de belevenissen daarbij, gaat het volgende weblog.