Masterclass Mattheus

Datum:28-03-2010

Masterclass Mattheus

De EO zendt een serie uit van niet-klassieke zangers, die zich voorbereiden op het zingen van de Mattheus Passion. Zij oefenen onder leiding van Sigrid van der Linden en krijgen dan een masterclass van de bariton Maarten Koningsberger. Gisterenavond was het de beurt aan Henk Westbroek en Ellen ten Damme. Het programma duurt maar ½ uur, maar het is genieten.
Ik houd van dit soort masterclasses. Een paar jaar geleden zond de AVRO een serie uit met onder andere Willem Nijholt, Maxim Vengerov en Robbert Kranenborg. Iedere keer is het weer mooi om te zien hoe een meester in het vak zijn kennis en ervaring overbrengt op iemand die het vak nog moet leren (dat was bij de AVRO) of in dit geval een popzanger, die een klassieke aria wil zingen.

Het zegt veel over de meester als hij in staat is zijn pupil tot grote hoogte te brengen. Maarten Koningsberger is ook daar een meester in. Dat is niet vanzelfsprekend. De masterclasses van Elisabeth Swarzkopf stonden er om bekend dat zij de pupillen volledig afbrak. Niemand was zo goed als zijzelf en iedere sopraan, die les bij haar nam zou dat merken. Veel leerlingen zijn gebroken en huilend bij haar weggelopen.

Maarten Koningsberger is het andere uiterste. Hij is een lange man met een zachte stem en ogen die glanzen van pret en genoegen als zijn leerling vorderingen maakt. Met zijn lange armen doet hij alle bewegingen in de muziek voor. Koningsberger besteedt veel aandacht aan de tekst, want als een zanger die niet genoeg begrijpt, kan hij niet de juiste toon vinden.

Gisteren zaten er een paar schitterende momenten in de uitzending. Ellen ten Damme had een groot boek in haar handen met tekst en muziek van de aria. Dat is haar houvast en ze kijkt er voordurend naar. Op enig moment weet Maarten haar te bewegen het boek weg te leggen. (‘Dat boek zuigt, kan ik je zeggen’ zegt Maarten in een toelichting.) En dan gaat Ellen los. Ze zingt ineens veel beter en vanuit haar hart. Maarten helpt haar om zich vrij te maken van het boek. Daarvoor had hij al de emotie uit de aria verteld en tegen Ellen gezegd ‘verbindt het met je eigen emotie, je eigen lijden, want wij krijgen allemaal ons deel’ en dat raakt haar diep.

Ik vind het geweldig als iemand, die zelf een meester in zijn vak is op die manier anderen tot grote hoogte kan brengen en kan leren in zichzelf te geloven. Ellen ten Damme en Henk Westbroek overstijgen zichzelf. Maarten Koningsberger lijkt nauwelijks iets te doen, maar juist in dat schijnbare minimalisme schuilt zijn kracht. Het programma is vorig jaar ook geweest en ik heb inmiddels ook die uitzendingen bekeken. Maarten laat Peter Lusse walsen door de kamer, Rob de Nijs zingen terwijl hij als Maria de dode Jezus wiegt, Carola Smit haar remmingen overwinnen en Jim Bakkum de musical riedels afleren. Steeds gaat het om de tekst, het verplaatsen in de situatie en het overbrengen van de emotie. Als Carola Smit de aria zingt waarin ze smeekt het geselen van Jezus te stoppen, valt Maarten op zijn knieën om de intensiteit van die smeekbede duidelijk te maken.
Geweldig als je op die manier mensen tot prestaties brengt, die ze nooit van zichzelf verwacht hadden. Zo toont zich de ware meester.

Zo’n serie zet me ook aan het denken. Als adviseren een vak is, hoe kun je dat dan op zo’n bevlogen manier overbrengen op anderen? Zou het mogelijk zijn om een masterclass ‘bestuursadvies’ te geven? Hoe oefen je dan? Hoe breng je het goede in de oefenende adviseur boven? En wie zou de master kunnen zijn, die deze class geeft. Boeiend om verder over na te denken. Maarten Koningsberger is een excellent voorbeeld.