Niet alleen de dommen zijn de dupe
Datum: 22-08-2011
Niet alleen de dommen zijn de dupe
Vorige week stelde ik in mijn blog de vraag hoe functioneel-analfabeten hun weg moeten vinden in de gezondheidszorg, waar het steeds meer op informatie aankomt en alle trendwatchers ervan uitgaan dat je zelf je gezondheid en je zorg regelt.
Een paar jaar geleden schreef ik al een blog over een vierdeling in de zorg met op de assen geld en assertiviteit. Als ik beide gedachten combineer, hebben we al drie assen die de positie van een burger in de zorg bepalen. Een vierde dimensie is of je oud of jong bent.
We hebben dus vier dichotomieën die bepalend zijn voor de vraag of een Nederlandse burger goede zorg krijgt. Of beter gezegd ‘voor elkaar krijgt’. Die dichotomieën zijn:
Arm – Rijk
Dom – Slim
Oud – Jong
Gedwee – Assertief.
Als een burger zich in alle vier de tegenstellingen aan de linkerkant bevindt, dan is hij gesjochten. Dan krijgt hij niet de zorg die hij nodig heeft en is hij niet in staat om dat voor elkaar te krijgen. Dan is er geen sprake van zelfredzaamheid en goed burgerschap, de rechtse hobby’s van dit kabinet. Een inwoner van Nederland, die arm is, niet kan lezen en schrijven en niet agressief zijn rechten opeist, redt zich niet in de gezondheidszorg en in de maatschappij. Als zij (vrouwen worden nog steeds veel ouder dan mannen) dan ook nog oud is, dan kan ze zich nog minder redden, zeker nu goede thuiszorg feitelijk is wegbezuinigd.
De inwoners met de vier linker kenmerken zijn niet toevallig mensen met een lagere levensverwachting, slechte eetgewoonten, wonend in achterstandswijken zonder werk en zonder waardering. Ze zijn weinig toegankelijk voor preventie en gezonde eetgewoonten. Dat begrijpen ze niet en kunnen ze niet betalen. Gezonde voeding is immers veel duurder dan slechte voeding.
Deze medeburgers komen pas in beeld in de gezondheidszorg als ze erg ziek zijn. En dan weten ze de weg niet in de zorg. Dan worden ze buiten kantooruren als onterechte ‘zelfverwijzer’ niet gewenst bij de SEH maar moeten –volgens de theorie- doorgezonden worden naar de HAP, die ze eerst moeten bellen voor een intakegesprek met de doktersassistente (ik tel tenminste 5 woorden jargon in de vorige zin, die door de betreffende patiënt niet begrepen zullen worden).
Ik maak mij er zorgen over dat we deze groep medeburgers steeds minder zien staan en steeds minder rekening met hen houden. Steeds meer worden deze medeburgers ‘weggeredeneerd’ met allerlei ideologische redeneringen als ‘prachtwijken’, zelfredzaamheid’, ‘van gezondheidszorg naar zorgen dat je gezond blijft’ enzovoorts. Dat zou zich weleens tegen de burgers kunnen keren die zich in alles aan de rechterkant van de dichotomieën bevinden.
Abram de Swaan geeft in het boek ‘Zorg en de Staat’ uit 1988 een aantal voorbeelden uit de negentiende eeuw waar gegoede burgers maatregelen namen om de positie van de armen en de dommen (gedwee was toen iedereen en oud werd je niet) te verbeteren. Dat deden ze niet uit altruïsme of uit sociaal democratische opvattingen, maar uit welbegrepen eigenbelang. Riolering en drinkwater werden ook in arme wijken aangelegd omdat er anders besmettelijke ziekten uitbraken, waar ook de rijken en slimmen onder leden. Betere woonomstandigheden, een betere gezondheid en (een beetje) scholing maakte de armen betere arbeiders, die meer produceerden.
Tegenwoordig hebben we het over afbrokkelen van de solidariteit en moet iedereen maar voor zichzelf opkomen. Wordt het geen tijd om de positie van dit nieuwe proletariaat opnieuw te verbeteren? Als het dan niet vanuit solidariteit en nobele motieven is, dan tenminste vanuit welbegrepen eigen belang. Een zo grote groep burgers, die niet mee kan komen, alleen maar een kostenpost is, geen uitzicht heeft en ontevreden is, is ook voor de rijke, slimme, jonge assertieve burgers een risico. Kijk maar naar de rellen in Engeland.