PGB: het monster van Terpstra

De huidige staatssecretaris wil het gebruik van het PGB fors beperken. De kosten lopen uit de hand, het PGB creëert nieuwe zorg en het wordt oneigenlijk voor het betalen van mantelzorgers gebruikt. Dat vindt althans de staatssecretaris. Ze wil het PGB terugdringen en vervangen door zorg in natura door reguliere aanbieders.

Daarmee zijn we terug bij 1997 toen Erica Terpstra de invoering van het PGB doordrukte. Ze vermomde de invoering van het PGB toen in mooie termen van keuzevrijheid voor zorgvragers, maar ze maakte geen geheim van haar werkelijke doel. Dat was het breken van de macht van de zorgorganisaties, die zorg in natura leverden. Dat deden ze niet goed; cliënten en Terpstra waren niet tevreden. Er waren wachtlijsten en de zorgaanbieders stemden hun aanbod niet genoeg af op de wensen van de zorgvragers. Terpstra wilde die macht breken en voerde daarom het PGB in.

Alle bezwaren tegen het PGB en alle risico’s die nu het PGB te duur maken, waren toen al bekend. Maar Erica Terpstra was sterk en populair genoeg om die bezwaren de kop in te drukken en in de Kamer groen licht te krijgen voor het PGB. Alleen Financiën en Sociale Zaken werkten niet mee. Men vertrouwde het werkgeverschap niet aan een PGB-houder toe. Daarom moesten er verenigingen van PGB-houders komen, die het werkgeverschap uitoefenen. Daarmee was de eerste bureaucratisering van het PGB ingezet.

Zoals Frankenstein met zijn experimenten een monster creëerde, dat hem de baas werd, zo creëerde Terpstra het monster van het PGB. Een monster dat ruimhartig is gevoed door haar opvolgers, vanuit de gedachte dat burgers zelf moeten kunnen beslissen hoe ze zorg inkopen.
Het is niet verwonderlijk dat dit monster tot gigantische proporties is gegroeid en dat het door zijn schepper (althans diens opvolgers) niet meer in de hand gehouden kan worden.
Het is wel verwonderlijk dat het nog 14 jaar geduurd heeft eer het monster onbeheersbaar werd.

Er wordt nu van alle kanten geschoten op het PGB. Patiëntenorganisaties en de organisaties van budgethouders willen het (mede vanuit eigen belang) behouden. Economen zoals Groot en Maarssen van den Brink (FD 30 mei) willen het PGB aan banden leggen en meer controle invoeren. Waarbij ze er wel op wijzen dat de administratieve lasten nu al gigantisch zijn.

Nergens lees ik over de principiële vraag: Vinden wij het normaal dat premiegeld van een volksverzekering in handen gegeven wordt van een burger, die zelf kan beslissen wat hij ermee doet. Dat is wat volksheld Terpstra wilde, maar het is precies het monstrueuze van de regeling.
Het antwoord op die principiële vraag is volgens mij nee. Als je de burger vrijheid van besteding van collectieve middelen wilt geven, dan moet je hem algemene inkomenssteun geven en geen specifiek op zorg (of onderwijs, want het rugzakje lijdt onder hetzelfde principe) gericht budget.

Als de huidige staatssecretaris echt wil veranderen, dan moet ze het PGB helemaal afschaffen en de toekenning van geld aan de individuele burger aan de gemeente overlaten. Koppel het geld van het PGB dan maar aan de bijstand. Dat geeft alleen al aan vermindering van bureaucratie een enorme besparing.