Rokers een hoger eigen risico? Drie gedachtefouten van minister Klink

Datum: 16-06-2007

Rokers een hoger eigen risico? Drie gedachtefouten van minister Klink

Minister Klink wil mensen die ongezond leven belasten met een hoger eigen risico voor de zorgverzekering. De PvdA vindt dit een goed idee. Volgens mij maakt de minister drie gedachtefouten en verloochent de PvdA haar principes. Immers:
1 Het voorstel leidt tot dubbele discriminatie;
2 Het voorstel is strijdig met het verzekeringsprincipe van de zorgverzekering;
3 De minister gaat in tegen de marktwerking in de zorg.

Het voorstel is discriminerend omdat mensen die ongezond leven dan meer betalen dan anderen. Het is bekend dat een ongezonde levensstijl meer voorkomt bij mensen uit lagere sociale klassen met een gering inkomen. Die mensen worden dus gediscrimineerd (1) omdat ze zich onder aan de samenleving bevinden en (2) (daarmee samenhangend?) slecht voor zichzelf zorgen.

Vanuit de solidariteitsgedachte is het een slecht idee om juist die mensen meer voor hun gezondheidszorg te laten betalen. De PvdA zou dus direct tegen dit voorstel moeten zijn. Ik denk dat de minister door de Commissie Gelijke Behandeling en het Europese Hof teruggefloten zal worden als hij dit voorstel in praktijk brengt.

De zorgverzekering is in principe een schadeverzekering. Kosten die ontstaan door schade aan de gezondheid worden door de verzekering vergoed. Bij iedere schadeverzekering betalen verzekerenden met een grotere schadekans een hogere premie of ze hebben een hoger eigen risico. Denk aan de autoverzekering voor jongeren onder 25 jaar. Bij de zorgverzekering willen we dit principe niet onverkort doorvoeren omdat gehandicapten en chronisch zieken daar de dupe van worden. Daarom zijn allerlei correctiemechanismen in de schadeverzekering voor de zorg ingebouwd.
Hier gebeurt echter het omgekeerde. Verzekerden die een lagere schadelast veroorzaken moeten in het voorstel van Klink meer betalen. Uit diverse onderzoeken blijkt immers dat mensen die roken of te zwaar zijn korter leven en sneller overlijden dan mensen die gezond leven. Ik meen dat de levensverwachting van rokers 4 tot 6 jaar lager is dan van niet rokers. Doordat mensen met een slechte levensstijl eerder dood gaan maken ze minder gebruik van gezondheidszorg voorzieningen en leveren ze dus een lagere schadelast op. Dat is misschien cynisch, maar het is principieel onjuist om verzekerden die minder schade opleveren meer te laten betalen.

Waarom komt de minister met zo’n voorstel en laat hij het niet aan de zorgverzekeraars over? Op deze wijze wordt het een publieke beslissing, die voor alle Nederlanders geldt. Hij moet zich daar niet mee willen bemoeien. De verantwoordelijkheid voor de zorgverzekering ligt bij private zorgverzekeraars. Laat iedere zorgverzekeraar zelf uitmaken of hij de effecten van de levensstijl van zijn verzekerden mee wil wegen in premie en eigen risico. Dan valt er tenminste wat te kiezen. De ene maatschappij kan korting geven aan niet rokers. De andere  kan juist een rokers- en een obesitas polis aanbieden. Dat is de marktwerking die we beogen in de zorg. Verzekeraars concurreren met elkaar en cliënten kunnen kiezen. Zo lang er keuze is, is er ook geen sprake van discriminatie, want iedere burger kan ergens terecht.

Er zijn nog meer bezwaren tegen zo’n plan. Zo is het volgens mij een misvatting dat je mensen tot een gezondere werkwijze kunt brengen door negatieve financiële prikkels. De overheid heeft betere middelen om de gezondheid van haar burgers te bevorderen. Bovendien kun je twijfels uiten over de praktische uitvoerbaarheid van zo’n maatregel. Deze bezwaren zijn echter minder principieel dan de hiervoor genoemde.
Hoger eigen risico voor mensen met slechte levensgewoonten is een slecht en principieel onjuist idee. De minister doet er wijs aan niet meer dit soort proefballonnen op te laten. Na de 100 dagen is de tijd voor proefballonnen en onrijpe gedachten voorbij.