Slechte tijden voor goede governance
Datum: 17-12-2012
Slechte tijden voor goede governance
De afgelopen weken waren slechte tijden voor goede governance. Ik noem een aantal opvallende zaken.
Jan Bennink zet als chairman/president-commissaris van DE zonder schroom zijn ceo Michel Herkemij aan de kant en gaat het tijdelijk zelf doen. Zelfs in de USA schrikken ze inmiddels terug van een dergelijke machtsconcentratie. Combinatie van chairman en ceo is sinds alle beursschandalen echt niet meer van deze tijd. Toch schiet de koers van DE omhoog. Zijn beleggers blind voor de risico’s?
Het rapport over de raad van toezicht van het VUMC komt uit. De onderzoekers constateren dat er al vijf jaar lang geen adequaat toezicht op het VUMC is geweest. Oorzaken zijn opeenvolgende fusies en opportunistische samenstelling van de RvT, de onderschatte zwaarte van de toezichtstaak, gebrek aan continuïteit in de RvB, de status van de voorzitter van de RvB en zijn langdurige relatie met de voorzitter van de RvT en het te laat verkrijgen van informatie door de voltallige RvT. Dat is nogal wat, zeker als je kijkt naar de samenstelling van de RvT, die steeds uit hotshots uit het bedrijfsleven en het openbaar bestuur heeft bestaan. Ook concludeert de commissie dat er een cultuur van vermijden en toedekken is en dat de RvB het contact met de organisatie is kwijtgeraakt. Tot mijn verrassing beveelt de commissie alleen structuurmaatregelen aan en geen aanpak van de cultuurproblemen en het verlies van contact.
Frits Abrahams schrijft op 13 december in zijn column in NRCHandelsblad over het onderzoek naar het treinongeluk in Amsterdam. Hij komt uit bij het verscherpt toezicht dat de ILT nu heeft ingesteld en schrijft dan: ‘Het vervelende is dat toezicht iets is dat in Nederland bijna per definitie faalt. Het is een standaardbegrip geworden: falend toezicht’ en even verderop ‘Toezichthouder is het mooiste baantje van Nederland. Je hoeft maar te doen wat er van je verwacht wordt: falen’.
Het zal maar over je gezegd worden als beroepsgroep. Abrahams generaliseert fors en doet de vele goede en betrokken toezichthouders tekort, maar Vestia, COA, VUMC, Amarantis etc. wekken wel dat beeld en stralen af op de hele groep. Dat is betreurenswaardig.
In de Volkskrant van zaterdag 15 december staat een uitgebreide reconstructie van de besluitvorming (of eigenlijk het gebrek daaraan) rond de veiligheid op het spoor. Verkeer&Waterstaat, Prorail en NS negeren stelselmatig de aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Wat er in Harmelen in 1963 gebeurde, kan in 2012 nog steeds gebeuren. Kostenoverwegingen en onduidelijkheid over verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn de belangrijkste reden voor deze slechte governance. De onderzoeksraad heeft zich er al bij neergelegd dat haar aanbevelingen zinloos zijn.
De onderzoekscommissie rond Amarantis heeft een aantal beschuldigingen van fraude aan het CvB voor publicatie uit haar rapport gehaald. Dat moet Femke Halsema nu gaan onderzoeken (terwijl een beschuldiging van fraude volgens mij een zaak is voor het OM). Zaterdag bleek in NRCHandelsblad dat Winnie Sorgdrager en Paul Frissen dit voorjaar hetzelfde hebben gedaan bij hun onderzoek naar Jos van Reij in Roermond. Frissen vindt dat vanzelfsprekend, want de beschuldigingen kunnen niet bewezen worden. Volgens mij heb je dan als commissie de verantwoordelijkheid om zo ver te zoeken dat je ze kunt weerleggen. Daar zegt Frissen niets over.
Skipr publiceert op 12 december een onderzoek over openbare ambtsdragers zoals burgemeesters in het toezicht op zorgorganisaties. In een blog van Ruud Koolen verbaast hij zich erover dat deze burgemeesters vinden dat deze combinatie van functies kan of zelfs moet. Er is weinig oog voor de risico’s van belangenverstrengeling. Pauline Meurs zegt in de blog van Koolen dat ‘het niet haar lijn is’ om openbare functies met toezicht in dezelfde regio te combineren. Het verbaast me dat we deze discussie anno 2012 nog moeten voeren. In de commissie Health Care Governance, die Pauline Meurs voorzat, waren we in 1999 al tot de conclusie gekomen dat je als burgemeester of wethouder geen toezichthouder op het ziekenhuis in je eigen stad moet zijn. In mijn dissertatie laat de casus IJsselmeerziekenhuizen zien wat voor ellende daaruit voort is gekomen in de gemeente Noordoostpolder (Emmeloord).
Al met al geen week om vrolijk van te worden vanuit governance optiek. Het enige goede nieuws was dat Ton Büchner zijn rol als ceo van AkzoNobel weer heeft kunnen oppakken tegelijk met het oplossen van een hoofdpijndossier.