Toezichthouder: is uw bestuurder gezond? 2

Datum: 01-07-2012

Toezichthouder: is uw bestuurder gezond?  2

Gisteren schreef ik een blog over de vraag of fysieke of psychische kwalen het functioneren van de bestuurder kan beïnvloeden en hoe je daar als raad van toezicht mee omgaat. Ongezond zijn is niet het enige risico rond een bestuurder. Ook andere elementen spelen een rol. In deze blog noem ik er een aantal.

De thuissituatie van de bestuurder kan zijn vermogen om goed te beslissen negatief beïnvloeden. Ziekte van de (schoon)ouders, partner of een van de kinderen kan de aandacht van de bestuurder weg trekken en zijn beslissingsvermogen beïnvloeden. Dergelijke omstandigheden zijn nog redelijk open bespreekbaar en vaak op te vangen door tijdelijke maatregelen.

Dat wordt al lastiger als de relatie onder druk staat door een minnaar/minnares en/of een scheiding. De kans is groot dat de raad van toezicht en ook de omgeving van de bestuurder dat niet weet, maar wel vermoedt. Dan is het moeilijk in te schatten of de bestuurder nog wel goed functioneert, laat staan dat het bespreekbaar is.

Moeilijk te onderkennen en te bespreken is risicovol gedrag van een bestuurder. DSK is zojuist door zijn vrouw buiten de deur gezet. De man vertoont risicovol seksueel gedrag. Vermoedelijk al jaren. Maar hij was wel de hoogste bestuurder van het IMF en had president van Frankrijk kunnen zijn als hij zijn zonden wat meer had toegedekt. Ook Kennedy was een voortdurend risico door zijn jacht op seks. Ik ken niet zulke extreme voorbeelden in de zorg, maar dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn. Wellicht zijn de betreffende bestuurders beter in discretie.

Verslavingen zijn sowieso een groot risico of dat nu aan seks, drank, drugs, gokken of macht is. Ze kunnen het denken van de bestuurder benevelen en een risico voor de organisatie zijn. Een gokverslaving vraagt bijzondere aandacht, want de kans is groot dat de bestuurder ook bij beslissingen in de organisatie ‘een gokje waagt’ en onverantwoorde beslissingen neemt. Vooral in het bedrijfsleven zijn daarvan voldoende voorbeelden.

Recent zijn er een paar bestuurders beschuldigd van gesjoemel met declaraties en/of gebruik van geld van de organisatie voor privé doeleinden. Of deze beschuldigingen juist zijn of niet, integriteit is wel een belangrijk onderdeel van de ‘fitheid’ van de bestuurder om de organisatie te leiden.

Er kunnen naast gezondheid dus nogal wat factoren zijn, die een bestuurder feitelijk ongeschikt maken voor de functie. Die kunnen er zijn bij zijn aanstelling, maar de kans is groter dat deze ongeschiktheid ontstaat tijdens het bewind van de bestuurder omdat deze zelf verandert, zijn omgeving verandert of omdat hij de verleidingen van de macht niet kan weerstaan.

Hoe kom je daar achter als toezichthouders? Een jaarlijks functioneringsgesprek is niet voldoende. Je zult ook van anderen uit de organisatie af en toe iets moeten horen over de bestuurder. Maar het belangrijkste is om te letten op zijn verbale en non-verbale gedrag en zijn lichaamstaal. Ook aan de lichaamstaal van de andere bestuurders valt het nodige af te leiden. Als die wegkijken als hun collega aan het woord is of zitten te draaien op hun stoel, dan is er reden tot bezorgdheid.

Een van de belangrijkste functies van een raad van toezicht is zorgen voor goed bestuur. Dat vereist voortdurende monitoring of de zittende bestuurder nog wel ‘fit for the job’ is en direct ingrijpen als dat niet zo is.

Toezichthouders: hoe heeft u dit proces in uw toezicht geborgd?