Too many Chiefs

Datum: 20-01-2014

Too many Chiefs

Op Lucide heb ik vandaag een blog geplaatst en een dialoog gestart over het ongewenste gebruik van Amerikaanse bestuursfuncties in de zorg. Dit is de blog:

‘Too many chiefs"

‘Too many chiefs and not enough Indians’ is een uitdrukking, die gebruikt wordt om aan te geven dat  er te veel bazen zijn en te weinig mensen om het echte werk te doen. Het eerste deel van de uitdrukking geldt ook voor het CEO/CFO-denken dat bij steeds meer raden van toezicht en raden van bestuur van zorgorganisaties de kop op steekt. Er worden tegenwoordig ‘ceo’s’ benoemd in de Nederlandse gezondheidszorg; een term die tot voor enkele jaren niet voorkwam. Ik vind die ceo-trend een verkeerde gedachtegang, die sterk ontraden moet worden. Het oorspronkelijke Amerikaanse idee wordt dan twee keer slecht gekopieerd met onvoldoende inzicht in het oorspronkelijke model en de Angelsaksische cultuur. Eerst naar het Rijnlandse bedrijfsleven en nu naar de gezondheidszorg. In het Nederlandse bedrijfsleven is men er al achter dat het CEO model niet werkt en gaat men weer terug naar meer collegiaal bestuur. En juist op dat moment gaat men in de zorg over dit slechte model nadenken.

Waarom is het een slecht model? In de USA denkt men sterk hiërarchisch. Er kan er maar één de baas van de organisatie zijn. Die bepaalt de koers en stuurt de onderneming. Dat is de CEO, de Chief Executive Officer. Hij wordt bijgestaan door een CFO, de Chief Financial Officer. Onder hen functioneert de COO, de Chief Operational Officer, degene die leiding geeft aan het primaire proces. De macht van de CEO wordt alleen ingeperkt door de Chairman of the Board, de voorzitter van de gezamenlijke raad van bestuur en toezicht,  de one-tier board waarin bestuurders (executive directors) en toezichthouders (non-executive directors) samen verantwoordelijk zijn voor de onderneming.

Dit model is ongeschikt voor de Nederlandse gezondheidszorg. Het primaire proces, de zorg, valt onder de COO en is dus ondergeschikt aan extern beleid en geld. De gevolgen daarvan hebben we bij het Maasstad ziekenhuis gezien, waarin patiëntenzorg niet in maar onder de raad van bestuur was georganiseerd. Ik zou me niet graag laten behandelen in een ziekenhuis dat hiërarchisch geleid wordt door een ‘chef uitvoerend officier’ en een ‘chef financieel officier’, die bepalen wat de ‘chef operationeel officier’ doet. Ik denk dat de medisch specialisten daar eveneens niets voor voelen. De ondergeschiktheid van de COO, de directeur patiëntenzorg staat bovendien haaks op de maatschappelijke wens om een verantwoordelijke voor de zorg en met kennis van de zorg in de raad van bestuur te hebben.

De chairman zou in dit model de voorzitter van de raad van toezicht zijn. Die is lang niet zo machtig als de Amerikaanse chairman. Met introductie van het chiefs-model in de zorg creëren we dus een ideale voedingsbodem voor narcistische persoonlijkheden aan de top, die noch door collega’s noch door toezichthouders te corrigeren zijn. We nemen afscheid van collegiaal bestuur, van verantwoordelijkheid voor zorg in de top en van tegenkracht in de top. We laten het geld overheersen boven de zorg. We kiezen voor extreme hiërarchie en we gebruiken een model dat niet goed begrepen  wordt en slecht is gekopieerd uit een heel andere cultuur.

Laten we snel stoppen met de chiefs discussie. ‘Raad van bestuur’ is al chique genoeg.