Veranderen
Datum: 18-10-2010
Veranderen
Ik lees nog steeds graag papieren kranten, die paradoxaal genoeg inspiratie geven voor digitale uitingen. Soms levert de hele krant door een combinatie van artikelen, die niets met elkaar te maken hebben, toch een samenhangend beeld op. Zo ook het FD van afgelopen zaterdag. Jet Wiechers schreef een artikel met de kop ‘Extra miljard in ouderenzorg is helaas weggegooid geld. Nodige veranderingen komen alleen onder druk tot stand’. Frans Knips schreef een artikel over zijn boek ’50 manieren om dwars te liggen’. En Pim van Klink schreef een artikel ‘Kaalslag of keerpunt? Snoei in subsidies en laat kunst bloeien’.
Al die artikelen gaan over weerstand tegen veranderen. Wiechers en Van Klink zijn ervan overtuigd dat mensen of organisaties niet vanzelf veranderen, maar dat je ze onder druk moeten zetten (met minder geld), willen ze in beweging komen. Wiechers vindt daarom dat meer geld naar de ouderenzorg de druk van de ketel haalt. Cliënten, mantelzorgers en zorgverleners blijven dan in het bestaande systeem en afhankelijk van ‘overheidsgeld’ (ze bedoelt AWBZ geld, dat maar voor een deel van de overheid komt ). Dus alleen de zweep erover leidt tot verandering. Mijns inziens een heel ouderwetse opvatting gestoeld op een zeer negatief mensbeeld.
Van Klink is genuanceerder. Hij stelt vast dat de productie van kunsten de afgelopen jaren steeds inefficiënter is geworden door kleinschaligheid (die volgens het kabinet Rutte juist in de zorg de oplossing moet zijn. Sic!), omdat iedereen zijn eigen bureaucratie en BackOffice moet hebben. Hij ziet bovendien de belangstelling van het publiek voor dit enorme kleinschalige aanbod afnemen. De vele subsidies aan een groot divers kleinschalig aanbod leveren dus producties op, waar onvoldoende vraag naar is. Van Klink kiest echter een andere oplossing dan Wiechers. Hij zet in op meer grootschaligheid maar vooral op een systeem, waarbij kunstinstellingen hun eigen bestaan maatschappelijk kunnen legitimeren. Hij verwacht een artistieke explosie als de perverse prikkels van overheidsgeld eruit zijn. Dat sluit aan bij een radio-interview met Ton Koopman een paar maanden geleden. Hij zat in zak en as toen de subsidie aan het Amsterdam Baroque Orchestra werd gekort. Maar een opmerking van een ambtenaar ‘Meneer Koopman, waarom doet u uw naam niet meer eer aan’ hielp hem op weg. Dat had Ton gestimuleerd om meer koopman te worden en hem zowel zakelijk als artistiek geholpen. Van Klink verwacht dit effect breder en ziet dat effect ook in de UK en Vlaanderen. Hij zoekt dus naar manieren om kunstenaars te stimuleren zich over hun maatschappelijke waarde te buigen, een veel positievere manier om verandering te realiseren.
Krips tenslotte heeft geanalyseerd wat de remmers allemaal kunnen doen om veranderingen tegen te houden: steeds om meer informatie vragen, de achterban willen raadplegen, de methode en de cijfers ter discussie stellen, om randvoorwaarden vragen en vertrouwen op veranderingen van onderop. Krips gebruikt dat woord niet, maar hij signaleert hoe de ‘mandarijnen’ in de top en de subtop van een organisatie veranderingen tegengaan. Hij geeft geen oplossingen, maar reikt in zijn boek de remmers 50 manieren aan om dwars te liggen.
Drie heel verschillende benaderingen van veranderen in één krant: de zweep erover, professionals stimuleren en beschrijven hoe weerstanden worden opgebouwd. Maar hoe ga je echt met weerstand tegen veranderingen om en hoe krijg je mensen mee in het loslaten van het bestaande en meegaan in het –onzekere- nieuwe? Perspectief bieden en acceptatie kweken staan daarbij voorop. Lees ‘Onze ijsberg smelt’ van John Kotter er maar op na. Maar er is meer mogelijk en niet alles is ingewikkeld in het omgaan met weerstand tegen veranderingen.
Mijn collega’s Elsbeth Reitsma, Harco de Bruin en Ilona van Meegen organiseren daarover op ons kantoor al een tijdje workshops met open inschrijving. Toevallig is vandaag de laatste workshop van dit jaar. De workshops zijn goed bezocht en managers, professionals en projectleiders gaan enthousiast en met veel ideeën naar huis. Ze vertellen ons later dat de suggesties echt werken. We overwegen om deze workshops ook in 2011 te geven. Mocht u belangstelling hebben, stuur dan een mailtje naar secretariaat@c3am.nl .