Wat is eigenlijk kwaliteit?

Datum: 03-11-2016

Wat is eigenlijk kwaliteit?

Jeroen Geurts wordt lid van de raad van bestuur van NWO en is de nieuwe voorzitter van ZonMW. In NRCHandelsblad van afgelopen zaterdag stond een interessante column van hem over kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek. Geurts heeft naar 100 excellente wetenschappers een mail gestuurd met de -op het oog- simpele vraag ‘Wat is voor jou (een voorbeeld van) hoge kwaliteit in de wetenschap?’ De antwoorden waren heel verschillend en een aantal collegae van Geurts mopperden dat ze het een moeilijke vraag vonden. Anderen lieten weten dat de vraag hen nog steeds bezig hield.

Geurts concludeert dat we kwaliteit wel herkennen als we het zien, maar dat het niet lukt om kwaliteit eenduidig te definiëren. Het zou boeiend zijn om de vraag ook eens te stellen voor de kwaliteit van zorg. Ik verwacht dat het tweede deel van het antwoord hetzelfde zal zijn (geen eenduidige definitie) maar of het lukt om kwaliteit van zorg te herkennen als je het ziet, weet ik niet zo zeker.

Shakespeare schijnt de -van oorsprong Griekse- uitdrukking ‘Beauty always lies in the eye of the beholder’ voor het eerst in het Engels gebruikt te hebben. Als je ‘beauty’ door ‘quality’ vervangt, dan staat er de conclusie van Geurts voor de wetenschap en -volgens mij- ook voor de gezondheidszorg: ‘Het oog van de waarnemer bepaalt wat kwaliteit is’.

De huidige discussie over de kwaliteit van verpleeghuizen is daar een schrijnend voorbeeld van. Op de zwarte lijst staan verpleeghuizen, waarvan de kwaliteit volgens de IGZ niet op orde is. In de media verschijnen vervolgens artikelen, waarin bewoners van die huizen en hun verwanten verklaren heel tevreden te zijn over de kwaliteit van zorg in ‘hun’ huis. De waarnemer ‘IGZ’ kijkt dus met een ander oog naar kwaliteit dan de waarnemer ‘gebruiker’. De waarnemer ‘politicus’ heeft weer een ander oog. Die kijkt alleen wat er mis is en waar schande van gesproken kan worden en zet oogkleppen op om niet te zien wat er wel goed gaat.
Ook in de zorg zijn we niet in staat om een eenduidige definitie te geven van kwaliteit. Maar of we kwaliteit desondanks herkennen als we het zien, betwijfel ik ten zeerste.