Wat te doen als niet-redzame oudere in spé?
Datum: 14-06-2012
Wat te doen als niet-redzame oudere in spé?
Een niet-redzame oudere is iemand op leeftijd die zelf niet meer in staat is om zorg, wonen en welzijn te regelen. Als voorbeeld kunnen mijn ouders dienen. In de afgelopen twee jaar, tot hun overlijden, waren ze nauwelijks tot niet meer in staat om zelf in te schatten en zelf te regelen wat zij nodig hadden om thuis of elders te wonen en verzorgd en verpleegd te worden. Zouden zij op 60-jarige leeftijd een zorgverklaring hebben kunnen opstellen en ondertekenen, zoals de Raad voor Volksgezondheid en Zorg adviseert, die ‘hout snijdt’ op een 80+ leeftijd? Die vraag puzzelt me.
Rond hun 60ste en nog meer rond hun 70ste waren mijn ouders bewust bezig met de beperkingen van het ouder worden en de mogelijke ongemakken in de periode van een naderend levenseinde. Ze wilden er niet door overvallen worden. Ze anticipeerden door een wilsverklaring op te stellen en door het huis aan te passen, zodanig dat ze er met beperkingen zo lang mogelijk zouden kunnen blijven wonen. Ze legden spaargeld opzij om de mogelijke ongemakken financieel op te vangen. Als kinderen werden we geïnformeerd over deze zaken en ook de huisarts werd geïnformeerd vanwege de wilsverklaring. Eigenlijk zoals de RVZ het zo’n beetje voor zich ziet.
Je zou de zorgverklaring uit het advies van de RVZ kunnen zien als een uitgebreide wilsverklaring. Naast uitspraken over hoe om te gaan met uitzichtloos lijden of geen uitzicht op terugkeer naar een waardige levensstaat, wordt vastgelegd hoe de zorg richting het niet-redzaam-worden moet worden geregeld. En over welke kosten dat met zich meebrengt en hoe de oudere-in-spé die kosten denkt te gaan dekken.
Het klinkt mij in de oren alsof het ouder worden en het omgaan met de ongemakken van het naderende levenseinde planbaar zijn. Het lijkt wel een ‘project ouder-worden’. Als je maar goed de specificaties van ‘zelfredzaam’ en ‘niet-redzaam’ kent en op GOTIK stuurt (geld, organisatie, tijd, informatie en kwaliteit), komt het wel goed. Ik kan me daar geen realistisch beeld over vormen. Want in iedere levensfase zijn er andere inzichten over ouderdom en over de ingeschatte behoeften op termijn.
Het is nog maar de vraag of een fitte zestig jarige dezelfde beelden heeft bij de gewenste zorg-op-termijn als een tachtig jarige, die te kampen heeft met ‘de aftakeling’ (zoals mijn moeder dat verwoordde). Mijn ouders wensten in hun laatste levensfase – als niet-redzame oudere – zo min mogelijk professionele zorg. En wat ik zo om mij heen beluister, zijn zij niet de enige. Mijn ouders zouden deze magere professionele inzet op hun zestigste niet zo verwoord en vastgelegd hebben, is mijn inschatting. Het omgekeerde zou ook het geval kunnen zijn: op je zestigste zo min mogelijk zorg willen en op je tachtigste tot het inzicht komen dat je het toch wel wilt.
Terug naar de vraag: wat moet je doen als niet-redzame oudere in spé? Een aantal ‘veiligheidskleppen’ inbouwen, lijkt me verstandig. Maar iedere Nederlander een zorgverklaring laten invullen met de huisarts, die bij uitvoering door een verpleegkundige gecoördineerd en bewaakt wordt, vind ik een brug te ver gaan. De reacties die ik over het voorstel van de RVZ zie, zijn in de trant van ‘het is een goede aanzet tot discussie’. Laat die discussie maar komen. Dus: wat vindt u?