Beleidsmatige mythes in de zorg voor ouderen

Datum: 04-05-2018

Beleidsmatige mythes in de zorg voor ouderen

Op een column in Binnenlands Bestuur over de vraag of we allemaal langer thuis willen wonen, geeft een ambtenaar een reactie. Hij stelt: ‘De ‘zolang mogelijk thuis wonen’-gedachte is een doctrine geworden. Het is wat de beleidsbepalers van nu nog middelbare leeftijd denken wat ze zelf het liefste zouden willen’. Een interessante uitspraak van iemand die dicht bij het (beleids)vuur zit.

De praktijk van de doctrine blijkt anders in elkaar te zitten als je zelf op leeftijd bent. ‘Fijn thuis’ geldt niet voor iedereen. De senioren die zonder medisch specialistische noodzaak via de spoedeisende hulp in een ziekenhuis worden opgenomen (‘verkeerde bedproblematiek’), blijken welzijnsklachten te hebben. Eenzaamheid en neerslachtigheid eisen hun tol.

De belofte

De ‘transitie ouderenzorg’ per 2015 met zijn ingrijpende veranderingen in wet- en regelgeving laat nu in 2018 de effecten zien. De belofte was: de burger-op-leeftijd blijft meedoen en blijft goed verzorgd zo lang mogelijk thuis wonen. Daarmee houden we de zorg voor ouderen betaalbaar. Dat laatste deel was de economische component van de belofte. Beleid met een belofte die niet waar is, bijt zichzelf in de staart.

Minder hier blijkt meer daar

Met de transitie in de ouderenzorg is de toegankelijkheid van de zorg afgenomen. De burger-op-leeftijd krijgt sinds 2015 minder van bepaalde zorgvormen dan voorheen: minder uren huishoudelijke verzorging, strikter afgepaste verzorging en verpleging aan huis, geen indicatie meer voor een verzorgingshuis en moeizamer een indicatie voor het verpleeghuis. Desalniettemin zijn de kosten per oudere ongeveer gelijk gebleven. Dat is niet vreemd: de kosten worden nu elders gemaakt. Met de ‘verkeerde bedproblematiek’ voor ouderen in het ziekenhuis is bijvoorbeeld op jaarbasis 1,3 miljard euro gemoeid.

Keuzen

Gezondheidseconomen winden er geen doekjes om: de kosten voor de zorg voor burgers op leeftijd hebben te maken met politieke keuzen over de mate van solidariteit die je voorstaat. De mogelijkheden zijn er. Het gaat om de keuzen waar je het geld vandaan haalt: uit de premies en belastingen; de pensioenleeftijd en de hoogte van de pensioenuitkering of de private bijdragen door bijvoorbeeld een omgekeerde hypotheek op je huis?

Nieuwe mythe

Beleidsmakers zeggen dat na de doorgevoerde transitie (het systeem) de transformatie (het veranderen van gedrag) nog niet op orde is. Daarom heeft de taskforce ‘Zorg op de juiste plek’ recent in kaart gebracht wat er allemaal moet veranderen om de beleidsmatige belofte wèl waar te maken. En dat begint allemaal bij ons zelf: een verandering in ons perspectief op ziekte en zorg. We moeten ons meer richten op gezondheid en gedrag.

Is er een nieuwe mythe geboren?