Ik verbaas me over: De Tax Governance Code van VNO NCW

Datum: 20-06-2022

Ik verbaas me over:
De Tax Governance Code van VNO NCW

Er is in de pers nauwelijks aandacht voor geweest, maar VNO NCW heeft medio mei een nieuw initiatief gelanceerd. Dat is de ‘Tax Governance Code’. Op de website van VNO NCW legt de organisatie vol trots uit waarom en hoe ze tot de code gekomen zijn en waarom deze van belang is. In de Kamer zijn door Idsinga (VVD) vragen gesteld aan staatssecretaris Van Rij, die hij op 8 juni heeft beantwoord.
Ingrid Thijssen, de voorzitter van VNO NCW is trots op de code en vindt dat Nederland daarin voorop loopt. Van Rij is het met haar eens. Hij vindt dat Nederland daarmee het goede voorbeeld geeft en hoopt dat internationale ondernemingen uit andere landen zich bij de code aansluiten.
Van Rij vindt het van groot belang dat het bedrijfsleven daarmee haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om belastingen te betalen serieus neemt.[1]

Dat is nu precies een van de zaken, waar ik me over verbaas. Bijna 200 jaar na het ontstaan van grote ondernemingen zou het van maatschappelijke verantwoordelijkheid getuigen als bedrijven bereid zijn belasting te betalen. Dat is toch vreemd. De code bevat op zich zinvolle zaken, maar ik vind het raar dat je als onderneming een code nodig hebt om zaken na te leven, die vanzelfsprekend behoren te zijn.

De code geeft aan dat een onderneming een belastingstrategie en belastingprincipes moet hebben en dat daarover jaarlijks verantwoording moet worden afgelegd. Die belastingstrategie (meestal gericht op het zo veel mogelijk ontwijken van belasting) hebben de meeste ondernemingen al. Hele werelden van fiscalisten, advocaten en notarissen leven daarvan. Dat de principes, die aan die belastingstrategie ten grondslag liggen, vast moeten liggen is volgens mij nieuw. Het lijkt me een prima idee, maar gaat dat ook gebeuren? Gaat een onderneming als strategie vastleggen: ‘wij vestigen ons in die landen, waar we de minste belasting betalen’? Dat gaat ongetwijfeld tot veel vaag taal leiden om iets anders te zeggen dan je doet. Maar het principe is goed.

Er staan prima zinnen in de code: ‘De onderneming ziet het betalen van belasting niet alleen als een kostenpost, maar ook als een middel voor sociale cohesie, duurzame groei en welvaart op lage termijn’ en ‘Belastingen vormen een kernonderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Beide prima uitspraken. Evenals de uitspraak dat de onderneming geen gebruik maakt van belastingparadijzen voor belastingontduiking.

Er staan dus veel goede dingen in de code een ook op de -nogal technische- uitwerking valt weinig op te merken.

Waar ik mij vooral over verbaas is dat er een governancecode nodig is om de principes vast te leggen, die vanzelfsprekend zouden moeten zijn. Dat geldt een beetje voor alle governancecodes, maar naar mijn gevoel is de afstand tot de gewenste situatie uit de code en de praktijk hier groter dan bij andere governancecodes. Als ik me positief opstel, dan zie ik de Tax Governance Code als een waardevol begin van een meer maatschappelijk verantwoorde opstelling van Nederlandse ondernemingen voor de moraal en de praktijk van het betalen van belastingen. Als ik pessimistisch kijk, vind ik het zorgelijk dat zo’n code in 2022 noodzakelijk is en vraag ik me af of een Nederlandse code internationaal zoden aan de dijk zet.

Ik heb dus dubbele gevoelens over de belastingcode, maar denk uiteindelijk wel dat het goed is dat hij er is.

Wel verbaas ik me er over dat er in de media zo weinig aandacht is geweest voor de Tax Governance Code, terwijl belastingontwijking meestal breed uitgemeten wordt.

 

[1] Van Rij gebruikt zijn antwoord op de Kamervragen ook om fiscalisten aan te sporen tot dergelijke principes te komen en om een voorzet te geven voor de onafhankelijkheid van fiscale wetenschappers.