In private handen

Datum:01-09-2009

In private handen

De Volkskrant kopte deze ochtend ‘Opnieuw hospitaal in private handen’. Het gaat over het St.Jans Gasthuis in Weert, waar Loek Winter 35% van de aandelen heeft verworven.
Ik verbaas me iedere keer weer over dit hardnekkige misverstand en het gebrek aan kennis bij media en politici. Alle Nederlandse ziekenhuizen zijn namelijk ‘in private handen’. Met uitzondering van het Militair Hospitaal is er geen enkel ziekenhuis publiek. Ziekenhuizen zijn of privaatrechtelijke stichtingen of vennootschappen, waarvan de aandelen in handen zijn van de oorspronkelijke ziekenhuisstichting, al dan niet in combinatie met aandelenbezit van medisch specialisten. Stichtingen zijn geen publieke organen, maar private partijen. Dat geldt ook voor medisch specialisten. Dus alle ziekenhuizen zijn volledig privaat en ‘in private handen’. De politiek zou het graag anders zien en gedraagt zich vaak of ze de baas zijn van de ziekenhuizen, maar dat is zowel praktisch als juridisch onjuist.

Het is ook nooit zo geweest. Er zijn geen staatsziekenhuizen in Nederland geweest. De meeste ziekenhuizen zijn opgericht door particulieren en/of kerken. Er zijn een aantal gemeenteziekenhuizen geweest en een aantal provinciale psychiatrische ziekenhuizen, zoals het Provinciaal Psychiatrisch ziekenhuis Santpoort, dat de basis vormt voor veel van de huidige GGZ instellingen in Amsterdam. Het is nooit zo goed gegaan met die gemeentelijke ziekenhuizen. Het is dan ook wat paradoxaal, dat twee van die voormalige gemeentelijke ziekenhuizen (Slotervaart in Amsterdam en het Dr. J. H. Janssen ziekenhuis in Emmeloord) nu inmiddels gerund worden door particuliere investeerders. Ze waren echter ruim daarvoor al geprivatiseerd.

De juiste vaststelling is dat alle ziekenhuizen (en andere zorginstellingen) private organisaties zijn, die in ‘private handen’ zijn en waar de overheid geen publieke zeggenschap over heeft. Vier van die ziekenhuizen hebben inmiddels een externe financier gevonden om geld in het ziekenhuis te steken in ruil voor aandelen en zeggenschap in het management. Dat zijn Slotervaart, de IJsselmeer ziekenhuizen en het St. Jans Gasthuis met private investeringsmaatschappijen en Vlietland met de coöperatie, waarin DSW verzekeraar een grote rol speelt. Het Maasstad Ziekenhuis wil graag het vijfde ziekenhuis met een externe financier zijn. Bij het Zuwe ziekenhuis in Woerden is het tot nu toe mislukt.

Het blijft verwarrend dat iedere keer de schijntegenstelling ‘wel of niet in private handen’ opduikt.
Als je de werkelijkheid onder ogen ziet, dat alle ziekenhuizen privaat zijn en dat er geen formele publieke bestuurlijke invloed is op het beleid van ieder privaat ziekenhuis, dan moet dat tot ander beleid vanuit Den Haag leiden. Dan gaat VWS niet over de salarissen van de bestuurders. Dan kun je geen ‘efficiency korting’ opleggen aan die private partijen om het begrotingstekort van de overheid te dekken. Dan is het niet vanzelfsprekend dat ziekenhuizen publieke doelen dienen, zonder dat ze daarvoor op enigerlei wijze voor beloond worden. Ziekenhuizen zijn geen publieke organisaties en zullen dat in het Nederlandse stelsel ook niet snel worden.